Bülent Ecevit Üniversitesi (BEÜ) İlahiyat Fakültesi’nde gerçekleştirilen panelde “Bilim, Felsefe ve Din İlişkisi Bağlamı’nda Evrim Teorisi” konuşuldu. İlahiyat Fakültesi İbni Haldun Konferans Salonu’nda, Dekan Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya’nın moderatörlüğündeki programda Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Caner Taslaman, BEÜ Fen Edebiyat Fakültesi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sözen ve İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Erhan Şekerci konuştu.
İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Muharrem Hafız kanun taksimiyle başlayan panelde ‘evrim teorisi’ masaya yatırıldı.
“İSLAM DÜŞÜNCE GELENEĞİ İÇİNDE YER ALAN…”
İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya, “Evrim, belki İslam düşüncesindeki tekamül bu kadim bir mesele olarak tartışılan bir problem. Son 3 asrın yoğun bir şekilde tartışıldığı ama kökleri Antik Yunan’a kadar dayanan İslam düşünce geleneği içerisinde yer bulan evrimi bugün hocalarımız düşüncelerini paylaşacaklar” diye konuştu.
“İSLAM İLE EVRİMİN ÇELİŞMESİ İÇİN KUR’AN’DA AÇIK BİR HÜKMÜN OLMASI LAZIM”
Bilimin otoritesinin günümüzde birçok insan üzerinde etkili olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Caner Taslaman ise, “Diğer taraftan din çok farklı kültürde en etkili unsurlardan biri. Bu iki alanın arasındaki ilişkinin nasıl kurulacağı çok önemli bir sorudur. Çalışmalarının büyük bir çoğunluğu bilim, din ilişkisi olan biri olarak (söylüyorum), hiçbir konu evrim teorisi kadar gürültü patırtı koparmıyor. Bunu söylemek için benim gibi çok çalışan biri olmaya da gerek yok. Buna birçoğunuzun da tanıklık ettiğini düşünüyorum” diye konuştu. İslam dini ile evrim teorisinin çelişip çelişmediği konusunda gerilim yaşandığını ifade eden Taslaman, şöyle devam etti:
“İslam açısından evrim teorisine baktığımızda nasıl bir bakış açısı geliştirmemiz lazım? ‘Bu din açısından bir sorun mu’ sorusu var karşımızda? Benim kısa cevabım yok. Bu ‘yok’ cevabını duyunca birçok kişinin böyle dediğine eminim, ’Böyle modernist söylemler, işte bilimin otoritesi var, bunu da ona uydurmaya çalışıyorlar.’ Hiçbir zaman böyle bir yaklaşım içerisinde değilim. İslam içinde hangi inanç varsa, hepsi için teker teker bir sorun olup olmadığını tartışmaya hazırım. Biyoloji felsefesi içerisinde evrim tartışılırsa yapılacak yaklaşımla, bence bilim-din ilişkisinde tartışma yapılırsa gerçekleştirmesi gereken yaklaşım arasında bir fark var. Ben ikisini de yapma tarafındayım ama bugün daha çok biyoloji felsefesi içinden bir tartışma yerine, İslam dini özelinde bilim-din ilişkisi konusu olarak ele alacağım. Aradaki fark şu, İslam dini açısından ele alırken bence soruyu önce şöyle kurmalıyız: ‘ Evrim teorisi doğru mu, yanlış mı?’ Tartışma içerisinde kesintili denge kuramımı doğru gibi tartışmalara değil orada öncelikle evrim teorisini doğru kabul ettiğimizde tamamen İslam’la çelişir mi çelişmez mi? Evrim teorisinin iç sorunlarını biyolojiye bırakmamız lazım. Ama teoriyi tamamen doğru kabul ettiğimizde İslam’la çelişip çelişmediği önemli. Dikkat edin İslam’dan evrim teorisinin çıkıp çıkmadığını demiyorum, özellikle terminolojiyi dikkatli kurmaya çalışıyorum. İslam’la çelişip çelişmediği önemli. Çünkü çok kimsenin iddiası o; İslam’la çeliştiği. Ve bundan dolayı ortada çok gerilim oluyor. Bana göre din adına ortaya çıkartılan bir gerilim var. Özellikle biyolojide çalışan, tıptayken biyoloji okuyan birçok kimseye ’evrime inanırsan ateist olmak zorundasın’ gibi bir yaklaşımla boş yere insanlar gereksiz strese sokuluyor. Diğer taraftan bu tip yaklaşımla ateizm adına evrim teorisi amaçsallaştırılıyor. Ateizm adına da bilime yapılan bir zulüm. Bilimin içinde farklı fikirlerin olması iyidir ama baştan böyle önyargılarla yaklaşılması, kimseleri rahat bırakarak doğadaki olguları incelemesini engelliyor. Kur’an ile evrimin çelişmesi için Kur’an’da açık bir hükmün olması lazım. O açık dediğimiz ifadenin de başka türlü yorumlanamıyor olması lazım gelir. Böyle bir şey göstermeniz lazım. Bana göre Kur’an’da böyle bir ifade yok.”
“DOĞU’DA PEK ÇOK İSLAM DÜŞÜNÜRÜ EVRİM KONUSUNDA PEK ÇOK FİKİR İLERİYE SÜRMÜŞTÜR”
15 yıldır BEÜ’de evrim dersi verdiğini anlatan Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sözen ise, “Biyoloji alanında öğrencilerin en çok merak ettiği konu evrimdir. Evrim dersini de 15 yıldır veren kişiyim. İşimiz sadece evrim dersini vermekle kalmıyor, öğrencilerin ve görüştüğümüz insanların evrim konusuna olan itirazlarına cevap vermekle vaktimizi geçiriyoruz. Çünkü herkesin kafasında evrim konusunda farklı düşünceler var ki, evrim konusunda bana düşüncemi soranlara ilk önce ’evrim tanımınız nedir?’ diyerek onun üzerinden gidiyorum. Çünkü tarih boyunca evrim teorisini o kadar farklı gruplar kendi amaçları ve çıkarları için kullanmışlar ki evrim kendi bilimsel merciinin dışına çıkmış. Ve bu konuda en çok tartışma yaşanan gruplardan birisi de açıkçası dinle haşır neşir olan gruplar, özellikle ilahiyatçılarla bu konuda sadece bilimsel olarak çalışan gruplar. Çünkü ikisi de birbirinden biraz kopuk ve başka bakış açılarıyla konuyu inceledikleri için ortak noktaya gelemiyorlar. Aslında ortaklıktan ziyade iki uzak uçta oldukları içindir. Tarihçeyi araştırdığımda beni en çok şaşırtan şey şu oldu. Aslında Batı’da evrim teorisi açıklanmazdan önce Doğu’da pek çok İslam düşünürü bugün bile pek çok açılardan doğru olduğunu düşündüğümüz evrim konusunda pek çok fikir ileriye sürmüştür. Ve bu arka arkaya gelen bilim insanları evrimle ilgili görüşlerini açıklarken mineralden, bitkiden, hayvandan başlayarak sonra insanı defalarca zikretmişler” diye konuştu.
KATILIMCILARA KİTAP HEDİYESİ
Programın sonunda ise İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Erhan Şekerci panelin değerlendirmesini yaptı. Programın sonunda panelistlere çeşitli hediyeler verildi. Program, katılımcılara kitap hediye edilmesiyle son buldu.
