Rusya’ya 1 Ağustos 1914’te savaş ilan eden Almanya ile ittifak anlaşması imzalayan Osmanlı İmparatorluğu'na verilen Goeben ve Breslau gemileri, 27 Ekim 1914 tarihinde Rus limanlarını bombaladı. Birleşik Krallık ve Fransa gemilerinden oluşan bir donanma, Rus limanlarının bombalanmasına misilleme olarak 3 Kasım 1914te Çanakkale Boğazı’na ilk saldırısını yaptı. 8 İngiliz ve Fransız kruvazörünün 16 dakika süren bombardımanı neticesinde 5 subay ve 81 er şehit oldu. Bu saldırı esnasında, Seddülbahir Kalesi’nde şehit düşen 86 asker, ‘Çanakkale Savaşları’nın ilk şehitleri’ olarak tarihe yazıldı. Kale, savaştan sonra, askerin kullanımına tahsis edildi. Ancak yakın tarihte, buradaki askeri tesisler de terk edildi. Askeriyenin de boşaltmasının ardından, Seddülbahir kalesi, tamamen harabeye döndü. Kale duvarları ve sonrasında askeriye tarafından inşa edilen binalar, yıkılmaya yüz tuttu. Kalenin içerisinde bulunan ve Çanakkale savaşlarında kullanılan tarihi toplar, boyları bir metreye ulaşan otların arasında kaybolurken bazılar da toprağa gömüldü. Kalede kalan yıkılmaya yüz tutmuş yapılar ise alemcilere mekan oldu.
BİR KAÇ METRE ÖTEDE PROTOKOL TÖREN YAPMIŞTI
Seddülbahir kalesinin içler acısı hali ise, kalenin hemen önünde, geçtiğimiz yıl restore edilen İlk Şehitler anıtında, 3 Kasım günü, 100 yıl sonra ilk kez düzenlenen törende ortaya çıktı. Çanakkale Valisi Ahmet Çınar, Gelibolu 2. Kolordu Komutanı Korgeneral Yıldırım Güvenç, Çanakkale Boğaz ve Garnizon Komutanı Tuğamiral Hasan Nihat Doğan, Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür Gökhan, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı Mehmet Gürkan, Eceabat Kaymakamı Nurettin Dayan, Eceabat Belediye Başkanı Adem Ejder’in katıldığı törende, Çanakkale savaşlarının önemine dair konuşmaların yapıldığı anıtın sadece birkaç metre ötesinde, 86 askerin şehit düştüğü noktada, poşetler içerisinde içki şişeleri olması gözlerden kaçmadı. Alemcilerin mekanı haline gelen Seddülbahir Kalesi’nin bu hali şehitlerin kemiklerini sızlattı.
RESTORASYON YARIM KALDI
1659 yılında Mimar Mustafa Ağa tarafından savunma amacıyla inşa edilen Seddülbahir Kalesi, 1980 yılında Kültür Bakanlığı tarafından ‘Korunması Gereken Kültürel Varlık’ olarak tescil edildi. Koç Topluluğu, kaleyi, ‘Deniz Muharebeleri Tanıtım Merkezi’ne dönüştürmek üzere ‘Seddülbahir Kalesi Onarım Projesi’ni üstlendi. 2005 yılında Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile 5 yıllık bir protokol imzalandı. Aynı yılın Mart ayında Seddülbahir Kalesi Restorasyon Projesine başladı. Vehbi Koç Vakfı tarafından sağlanan finansman ile Koç Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi’nden hocalar, Seddülbahir Kalesi Restorasyon Projesi hazırlanması için bir çalışma başlattı. Elde edilen belge ve bilgiler mimari planlar, tamirat projeleri ve gelecekte bölgenin korunması, restorasyonu ve yeniden kullanımı için yapılan çalışmaların ardından, konservasyon projesi Çanakkale Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 2008 sonbaharında onaylandı. Ancak 5 yıllık protokol süresi dolunca konservasyon projesi uygulanamadı. Restorasyonu için 22 milyon liraya ihtiyaç olduğu ifade edilen kale kendi haline terk edildi.
