CHP Bursa Milletvekili ve PM Üyesi Orhan Sarıbal, Meclis’te
düzenlediği basın toplantısında pamuk alım fiyatlarını değerlendirdi.
Gerek üretildiği bölgenin gelişimine gerekse istihdamla ülke
ekonomisine önemli katkı sağlayan, tekstil ve hazır giyimden bitkisel
yağ ve yem üretimine kadar birçok sektörün ham maddesi olan
pamukta, alım fiyatlarının maliyetin altında kaldığını söyleyen CHP
Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, son üç yıldır artan girdi maliyetleri
gübre, mazot, enerji ve düşük fiyat politikalarının, pamuk
üreticilerinin kar marjını ciddi şekilde daralttığına dikkati çekti.
Çiftçilerin üretimden koptuğunu ve pamuk ekim alanlarında azalma
yaşandığını vurgulayan Sarıbal, pamuk üreticilerine verilen kilogram
başına destekleme priminin 160 kuruştan 5 lira seviyesine çıkarılması
gerektiğini söyledi. Son 3 yıldır çiftçilerin pamuklarını aynı fiyattan
sattığını, bu nedenle finansal kayıp yaşadıklarına değinen Sarıbal, “Bir
kilogram pamuğun üreticiye maliyeti 28-32 lira. Ancak serbest piyasa
koşullarında pamuk kilogram başına 22 TL’ye alıcı buluyor, üretici
birliklerinde ise 40 randımanlı kütlü pamuk alım fiyatı 25 - 28 TL
arasında değişiyor. Ancak bu fiyatlar, hem olağanüstü artan tohum,
gübre, ilaç ve mazot gibi üretim maliyetlerinin, hem dünya
fiyatlarının, hem de çiftçilerin beklentilerin altında kalıyor. Bu şekilde
devam ederse, gelecek sezon pamuk üretecek çiftçi bulmak mümkün
olmayacaktır. Üreticiler, bu yıl en azından maliyetlerini
karşılayabilecek ve makul bir kâr elde edebilecek şekilde fiyatların
yeniden düzenlenmesini bekliyor. Pamuk fiyatlarına müdahale
edecek bir kamu kurumu bulunmamaktadır. Pamuk ile ilgili
kooperatif birliklerinin, TARİŞ Pamuk Birliği, Çukobirlik ve Antbirlik’in
piyasa payları finansman sorunları nedeniyle azalmıştır.Birlikler alım
fiyatı açıklamalarına rağmen yeterli alım yapamamakta, fiyatları
serbest piyasa belirlemektedir” ifadelerini kullandı.
TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ MÜDAHALE ALIMI YAPMALI!
Bazı pamuk kalitelerinde yurt dışı ila fiyat farkının 10 TL’ye
yaklaştığını, yerli pamuğun yurt dışında daha cazip hale geldiğini
belirten Sarıbal, pamuk ihracatının şimdiden 300 bin tonu bulduğunu
açıkladı. İhracatın artmış olmasına rağmen yerel pazarda arzın
daraldığını ve ithalata daha fazla ihtiyaç duyulduğunu kaydeden
Milletvekili Sarıbal, “Yurt dışına ucuza pamuk satılmakta, karşılığında
ise yurt dışından pahalıya pamuk ithal edilmektedir. Türkiye gibi
tarıma dayalı üretimin ekonomik ve sosyal yapıda kritik bir rol
oynadığı ülkelerde, çiftçilerin maliyetlerini karşılayamaması, yerli
üretimi ciddi şekilde tehdit ediyor. Pamuktan kaçış, tekstil sektörünü
de etkileyecek ve ithalata olan bağımlılığı artıracaktır. Bu durum hem
döviz çıkışını artıracak hem de tarımın istihdam sağlama kapasitesini
düşürecektir. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin müdahale alımı yapması,
çiftçilerin zararını minimize etmek ve üretimde sürdürülebilirliği
sağlamak adına etkili bir çözüm. Daha önce kuru incir ve üzümde
yapılan müdahale alımları gibi adımlar, çiftçilere güven vererek
üretimden vazgeçmelerini engelleyecektir. Bunun yanı sıra uzun
vadeli planlarla tarımsal desteklerin artırılması ve çiftçilerin girdi
maliyetlerini düşürücü önlemler alınması da gereklidir” dedi.
ÜRETİCİYE VERİLMEYEN DESTEK İTHALATA GİTTİ: 22 YILDA 32
MİLYAR DOLAR
Pamukta üreticiye verilmeyen desteğin ithalata verildiğini kaydeden
Milletvekili Sarıbal, 2022 yılında 886 bin ton olan lif pamuk üretiminin
2023 yılında düşüş yaşayarak 700 bin tona gerilediğini belirtti. Sarıbal,
2023 yılında 732,4 bin ton pamuk ithalatı yapıldığını ve bu ithalat
karşılığında 1,6 milyar dolar ödendiğini söyledi. 2024 yılında üretimin
750 bin ton olarak beklendiğini ifade eden Sarıbal, “2003-2024 yılları
arasındaki 22 yıllık dönemde 18 milyon ton lif pamuk ithal edilerek,
karşılığında 32 milyar dolar ödendi. Bu yılın Ocak-Eylül döneminde
yapılan 625 bin ton lif pamuk ithalatının karşılığı 1,2 milyar dolar oldu.
En fazla ithalat yüzde 30 ile Brezilya’dan, yüzde 26 ile ABD’den, yüzde
13 ile Azerbaycan’dan ve yüzde 12 ile Yunanistan’dan yapılmıştır”
diye konuştu.
Uluslararası Pamuk İstişare Kurulu’nun tahminlerine göre, 2024-2025
sezonunda dünya genelinde 26 milyon tonu aşkın lif pamuk
üretiminin ön görüldüğünü kaydeden Sarıbal, bu miktarın yaklaşık
yüzde 3’ünü üreten Türkiye’nin Çin, Hindistan, ABD, Brezilya, Pakistan
ve Avustralya'nın ardından 7. sırada yer aldığını belirtti. 2023 yılı
verilerine göre pamuk ekiminin 22 ilde gerçekleştirildiğini ve 4,8
milyon dekar gibi geniş bir alana yayıldığını kaydeden Sarıbal,
“Geçtiğimiz yıl çiftçilerimiz 2,1 milyon ton kütlü pamuk üretimi yaptı.
TÜİK’in ikinci tahmin verileri, 2024 yılında pamuk üretiminin önceki
yıla göre yaklaşık yüzde 6,7’lik bir artışla 2 milyon 241 ton seviyesine
ulaşacağını göstermektedir. İl düzeyinde incelendiğinde ise pamuk
üretiminin yüzde 42'si Şanlıurfa’da, yüzde 14,5'i Diyarbakır’da, yüzde
11,5'i Aydın’da, yüzde 9'u Hatay’da ve yüzde 5,5'i İzmir’de
gerçekleştirilmektedir. Söz konusu 5 il toplam üretimin yüzde 82'sini
sağlamaktadır” dedi.
YENİ BİR DÜZENLEME İÇİN MÜZAKERE BAŞLATILMALI
Sarıbal, pamuğun bir tarım ürünü olmasına rağmen, AB ile yapılan
Gümrük Birliği Anlaşması kapsamında sanayi ürünü olarak
değerlendirilmesinin Türkiye'nin pamuk sektöründe ciddi sıkıntılar
yaşamasına yol açtığına dikkati çekti. Üreticilerin, ithal edilen düşük
maliyetli pamukla rekabet etmekte zorlandığını ve yerli üretimin
tehlikede olduğunu vurgulayan Sarıbal, pamuk gibi tarımsal ürünlerin
sanayi ürünü olarak değerlendirilmesini değiştirecek bir düzenleme
için müzakere başlatması, aksi halde dünya fiyatlarıyla rekabetin
zorlaşacağını ifade etti.