Erdal İnönü'nün vefatının üzerinden 11 yıl geçti

ANKARA (AA) - MEHMET TOSUN - Eski SHP Genel Başkanı, Başbakan Yardımcısı, Devlet ve Dışişleri Bakanı ve fizik profesörü Erdal İnönü'nün yaşamını yitirmesinin üzerinden 11 yıl geçti.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, 31 Ekim 2007'de hayata gözlerini yuman Erdal İnönü, "siyasetin gülen yüzü" ve bir bilim adamı olarak hafızalarda iz bıraktı.

Türkiye'nin 2'nci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün oğlu olan Erdal İnönü, 6 Haziran 1926'da dünyaya geldi. İnönü, ilk, orta ve lise öğreniminin ardından 1947'de Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik-Matematik Bölümü'nden mezun oldu.

Daha sonra ABD'ye giden İnönü, Kaliforniya Üniversitesi Teknoloji Enstitüsü'nde yüksek lisans ve doktora eğitimi gördü. Türkiye'ye 1952'de dönen İnönü, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'nden doçent unvanı aldı.

Sevinç İnönü ile 1957'de evlenen İnönü, Princeton Üniversitesi ile Oak Ridge Princeton National Laboratory'de 1958-1960 yıllarında konuk araştırmacı sıfatıyla bulundu.

Sonrasında, Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde (ODTÜ) rektörlük yapan Erdal İnönü, 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra öğretim üyeliğini bırakarak siyasete atıldı.

Kurulmasına öncülük ettiği Sosyal Demokrasi Partisi'nin (SODEP) Genel Başkanı olan İnönü, partisi ile Halkçı Parti'nin birleşmesinde de önemli rol oynadı.

Bu birleşmenin ardından adı Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) olarak belirlenen partinin Genel Başkanı olan İnönü, ilk seçimlerde İzmir Milletvekili seçilerek, Meclis'e girdi.

İnönü liderliğindeki SHP, Anavatan Partisi'nin (ANAP) iktidarda bulunduğu 1989 yerel seçimlerinde oyların yüzde 28,7'sini alarak birinci parti konumuna yükseldi. SHP, başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 67 il merkezindeki belediye başkanlıklarının 39'unu elde etti.

Türkiye'de Ekim 1991'de yapılan erken genel seçimlerde oyların yüzde 20'sini alan SHP, üçüncü parti oldu.

Parti içi muhalefetin bu başarısızlığın sorumluluğunu İnönü yönetimine yüklemesine rağmen Doğru Yol Partisi'nin (DYP) SHP ile koalisyon hükümeti kurması, hükümette Başbakan Yardımcılığı ve Devlet Bakanlığı görevlerini üstlenen İnönü'nün parti içindeki durumunu güçlendirdi.

Aynı seçimlere SHP listelerinden katılan Halkın Emek Partisi (HEP) adaylarından 18'i milletvekili seçilerek Meclis'e girdi. HEP'li Leyla Zana ile Hatip Dicle'nin Kürtçe yemin etmek istemeleri üzerine, TBMM'de yaşananlar ve Paris'teki Kürt konferansı tartışması sonrası Erdal İnönü, bu iki milletvekilinin partiden istifasını istedi.

Bunun üzerine SHP'den ayrılan HEP kökenli milletvekilleri Demokrasi Partisi'ni (DEP) kurdu.

SHP'nin 1992'deki 7. Olağanüstü Kurultayı'nda İnönü'nün karşısına çıkan Deniz Baykal ve muhalefet grubu başarılı olamadı. İnönü'nün yeniden Genel Başkan seçildiği kurultay sonrası, Baykal ve ekibi SHP'den ayrılarak 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kapatılan CHP'yi yeniden açtı.

Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın 17 Nisan 1993'teki ölümü ve ardından Süleyman Demirel'in cumhurbaşkanlığına seçilmesinden sonra yaklaşık 1,5 ay Başbakanlık görevine vekalet eden İnönü, Demirel'in cumhurbaşkanı adaylığına verdiği destek nedeniyle sol kesimin eleştirilerine uğradı.

SHP ile CHP'nin birleştiği 1995'teki kurultayda CHP'nin "Onursal Genel Başkanı" seçilen İnönü, DYP-CHP koalisyon hükümetinin Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı oldu.

İnönü, sonrasında aktif siyaseti bırakarak, siyasi kariyerini noktaladı. 2001'de CHP Genel Başkanı Deniz Baykal'ın bazı uygulamalarına tepki göstererek, CHP'den de istifa eden İnönü, sosyal demokrat çevrelerden yapılan ısrarlara rağmen aktif siyasete dönmedi.

TÜBİTAK Bilim Kurulu, Atom Enerjisi Komisyonu, UNESCO Yürütme Konseyi üyeliği ve Türk Fizik Derneği başkanlığında bulunan Erdal İnönü'nün, 1951'de Macar asıllı ABD'li atom fizikçisi Eugene Wigner ile Princeton Üniversitesi'nde ortak yaptığı çalışma uluslararası bilim dergilerinde yer aldı.

Fizik alanında Nobel'den sonraki en önemli ödül olan Wigner Madalyası'nı 2004'te alan İnönü, bu ödülü Feza Gürsey'den sonra alan ikinci Türk oldu.

İnönü'nün ayrıca Türkiye Cumhuriyeti ve Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili de bilimsel çalışmalar yaptı.

Siyaseti bıraktıktan sonra tekrar öğretim üyeliğine dönen İnönü, rahatsızlığı nedeniyle ABD'ye giderek burada tedavi gördü.

ABD'deki hastanede, 31 Ekim 2007'de 81 yaşında yaşamını yitiren İnönü'nün cenazesi Ankara'ya nakledildi.

İnönü'nün naaşı, TBMM'de yapılan devlet töreninin ardından, Ankara'da doğduğu Pembe Köşk'ün bahçesine getirildi.

Eşi Sevinç İnönü'nün isteğiyle İstanbul'a götürülen İnönü'nün cenazesi, 4 Kasım Pazar günü Teşvikiye Camisi'nde kılınan öğle namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki aile kabristanında toprağa verildi.