İlki İngiliz sanatçı ve aktivist ikili Cooking Sections’ın 2022’de düzenlenen 17. İstanbul Bienali’ndeki Çamuralem / Wallowland projesinin bir parçası olarak düzenlenen ve bu yıl üçüncüsü yapılan festival, İstanbul’un ekolojik mirasına sahip çıkmayı ve mandaların önemini vurgulamayı amaçlıyor.
Cümbüş Cemaat ve Arnavutköy Müzisyenleri’nin sahne aldığı festivalde sulak alan ekosistemine dikkat çekmek için ilk kez bir manda ve çoban portresi yarışması da düzenlendi. Festival ziyaretçileri, Ek Biç Ye İç girişimi ve yerel üreticiler tarafından sunulan açık hava tadımlarında manda sütünden üretilen lezzetleri tatma imkânı buldu. Ayrıca rehberli yürüyüşlerde katılımcılar, Ağaçlı Köyü boyunca farklı rotalarda gezerek endemik türler, meralar, orman ekosistemleri ve mandaları doğal yaşam alanlarında gözlemleyebildi.
Çamuralem / Wallowland projesi
İnsanın doğayla olan ilişkisini gıda sistemleri üzerinden irdeleyen sanatçı ikilisi Cooking Sections, Çamuralem / Wallowland projesi kapsamında 2022 yılından bu yana Türkiye’deki çeşitli yerel topluluklarla iş birliği yaparak mandaların ve çevresindeki diğer türlerin beslenme ve büyüme alışkanlıklarını farklı mevsimler özelinde detaylı bir şekilde inceliyor. Bu kapsamda biyologlardan sığırtmaçlara, çevrecilerden etnomüzikologlara farklı disiplinlerden uzmanlar, bölgedeki ekosistem üzerindeki değişimi gözlemleyerek kayıt altına almaya devam ediyor. Araştırma; şehrin ekolojisi ve mutfak mirası için hayati öneme sahip olan sulak arazilerin ve otlakların, genişleyen kentsel alanlar nedeniyle zarar gördüğünü, bu nedenle mandaların yaşam alanlarının da tehlikeye girdiğini gözler önüne seriyor.
Cooking Sections’ın kurucuları, CLIMAVORE x Jameel'in RCA'daki Baş Araştırmacıları Alon Schwabe ve Daniel Fernández Pascual, İstanbul'un sulak alanlarındaki çobanlarla dört yıl çalıştıktan sonra, bu yılki Manda Festivali'nin gerçekleştiğini görmekten büyük heyecan duyduklarını belirterek; “Bu festival, ‘Ek Biç Ye İç’ girişimi ve Kurtuluş'taki Çamuralem Muhallebici dükkânının yanı sıra diğer yerel ortaklarımız Postane, Anadolu Meraları ve Kuzey Ormanları Savunması ile iş birliğimizi derinleştirmeye devam etmek, İstanbul'da manda sütü ürünlerinin yaygınlaşmasını ve sulak alanların korunmasına dair farkındalığı artırmak için eşsiz bir fırsat,” dedi.
İKSV İstanbul Bienali Direktörü Kevser Güler de festival ile ilgili olarak şu yorumlarda bulundu; “17. İstanbul Bienali katılımcılarından Cooking Sections'ın CLIMAVORE x Jameel at RCA ile yürüttüğü proje kapsamında bu yıl 3. Manda Festivali'ni düzenlemekten mutluluk duyuyoruz. Cooking Sections, çevresel sorunları irdelemek için yiyecekler üzerinden yöntemler geliştiriyor. Bienal için hazırladıkları Çamuralem / Wallowland projesi de şehrin etrafındaki sulak alanların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasının İstanbul'un mandaları üzerindeki etkilerinin izini sürüyordu. 2022 yılında bienal için yürüttükleri kapsamlı araştırmalara dayalı bu süreçle birlikte bir de Manda Festivali'miz oldu. Yerel ortaklarımızla birlikte bu yıl da güzel bir festival hazırladığımız için mutluyuz.”
Ağaçlı Köyü Muhtarı Cemil Hekimoğlu da festivalle ilgili şunları belirtti:
“Mandalar kurtulursa, belki havyar atmaya kıyılarımıza gelen kalkan balıkları da kurtulur, dağlarımızın süsü karacalarımız da meralarımızda varlığını sürdüren endemik bitki türleri de... Birlikte yüzlerce yıldır yaşamış tüm sakinleri için belki de bölgenin son şansıdır.
Jameel Topluluğu Kültür ve Sanat Yöneticisi Clea Daridan da bu yıl üçüncüsü düzenlenen Manda Festivali ile ilgili şunları söyledi: “Dünyanın dört bir yanındaki kırsal toplulukları desteklemek Jameel Topluluğu'ndaki çalışmalarımız için kilit öneme sahip. Her ikisi de İstanbul'un sulak alanlarının kültürünü kutlayan, gıda ve ekolojik mirasın önemini vurgulayan ve uzun vadeli iklim direncini sağlamaya yönelik çalışmalar yapan Water Buffalo Commons projesi ve Manda Festivali'nde ortaklarımızla iş birliği yapmaktan büyük memnuniyet duyuyoruz.”
Royal College of Art Başkanı ve Rektör Yardımcısı Profesör Christoph Lindner de “İklim değişikliğinin etkileri nasıl yaşadığımızı, çalıştığımızı ve yediğimizi evrimleştirirken, değişim içindeki bir toplumun çok sayıda ve karmaşık ihtiyaçlarını karşılamak için toplulukların, ekonomilerin ve çevremizdeki toprağın etkileşime girdiği farklı yolları anlamak önem taşıyor. Toplumdaki çok sayıda ve karmaşık ihtiyacı karşılamak için hem yenilik hem de gelenek önemli hususlar. CLIMAVORE x Jameel at RCA oluşumunun Manda Festivali’ni düzenlemesinden memnuniyet duyuyorum” dedi.