30 Mayıs 2010 günü, İsrail donanması tarafından Mavi Marmara gemisine yapılan operasyonda 9 kişi yaşamını yitirmişti. Türkiye ile İsrail arasında bu olay nedeniyle yaşanan gerilimin aşılması için de son iki yılda yoğun bir diplomatik trafik sürüyordu. Taraflar nihayet son aşamaya geldi ve ‘anlaşma deklarasyonu’ toplantısı için gün belirledi.
SİNİRLİOĞLU TAMAMLAYACAK
Görüşmelerde Türkiye’yi temsil eden Dışişleri Müsteşarı Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu, bu hafta sonu İsrailli muhatabı Benyamin Netanyahu’nun Türkiye ile ilişkilerden sorumlu danışmanı Joseph Ciechanover ile bir araya gelecek. İkili daha önce de mart ve nisan aylarında Londra ve Cenevre’de buluşmuştu. Görüşmelerde Türkiye tarafına başından beri başkanlık eden Sinirlioğlu, Türkiye’nin BM Daimi Temsilciliği görevine tayin oldu. Sinirlioğlu’nun New York’taki yeni görevine İsrail ile normalleşme sürecini tamamladıktan sonra ekim ayında başlaması bekleniyor.
OLMAZSA OLMAZ ÖNERİLER KABUL
Türkiye’nin İsrail ile normalleşme için üç şartı vardı. İsrail Başbakanı Netanyahu, ABD Başkanı Barack Obama’nın arabuluculuğunda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a özür mesajını iletmişti. Böylece ilk şart yerine getirilmiş oldu. Mavi Marmara mağdurlarının operasyona katılan İsrail ordusu mensuplarına dava açmaması karşılığında, İsrail’in mağdurlara 20 milyon dolar tazminat ödemesi de karara bağlanmıştı. İkinci şart da bu şekilde yerine getirilmiş oldu. Türkiye’nin üçüncü şartı ise Gazze’ye uygulanan ambargonun kaldırılmasıydı. Görüşmelerde, ambargonun kaldırılması değil ama hafifletilmesi ve esnetilmesi yönünde anlaşmaya varıldı. İsrail, Türkiye’nin olmazsa olmaz önerilerini kabul etti:
- Gazzelilere hizmet vermek üzere inşa edilen hastane ile ilgili prosedürler tamamlanacak. Türkiye’nin ilaç, personel takviyesi konusunda İsrail sorun çıkarmayacak.
- Gazze’nin enerji ihtiyacını karşılaması için Gazze sahiline yüzer santral demirlemesi önerisinden vazgeçildi. Bunun yerine Türkiye, Almanlar ile birlikte Gazze’ye enerji santralı inşa edecek.
- Gazze’nin en önemli sorunu olan içme suyu sorununun giderilmesi için Türkiye, Gazze’ye deniz suyu arıtma tesisi kuracak.
- Türkiye’den Gazze’ye yapılacak yardımlar ile Gazze’de yapılacak olan inşaatlar için gerekli olan bütün malzemeler, Aşdod Limanı’ndan geçirilmek kaydıyla sorunsuz bir şekilde Gazze’ye ulaştırılacak.
BÜYÜKELÇİLER ATANACAK ORTAK YATIRIM YAPILACAK
İçerik konusunda anlaşma sağlanınca takvim de netleşti. Haziran sonu ve temmuzda şu gelişmeler yaşanacak:
- Sinirlioğlu ve Ciechanover başkanlığındaki heyetler bir araya gelecek ve anlaşma sağlandığını bütün dünyaya deklare edecek.
- Anlaşma metinleri hazırlanacak ve temmuz ayında bir araya gelecek iki ülke dışişleri müsteşarları tarafından imzalanacak.
- Karşılıklı olarak büyükelçiler atanacak ve diplomatik ilişkiler normale dönecek.
- Türkiye ile İsrail arasındaki anlaşma sorunsuz uygulanırsa uluslararası kuruluşlardaki karşılıklı çekinceler kaldırılacak, ortak tatbikatlar yeniden yapılacak, ortak enerji ve savunma yatırımlarının önü açılacak.
AYAKÜSTÜ GÖRÜŞMÜŞLER
İSRAİL Enerji Bakanı Yuval Steinitz, mart ayında ABD’deki Nükleer Güvenlik Zirvesi’nde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüştüğünü, Suriye, İran’ın Suriye’deki varlığı ve doğalgaz işbirliği konularının ele alındığını söyledi. Ancak Türk diplomatik kaynaklar, görüşmenin Steinitz’in açıkladığı gibi yarım saat sürmediğini bildirirken, “Zirve sırasında sadece heyet başkanlarının olduğu toplantı yapıldı. Kendisi de İsrail heyeti başkanıydı. Cumhurbaşkanımızın yanına giderek sohbet etti. Ayaküstü görüşmeydi, içeriği de Sayın Bakan’ın aktardığı kadar kapsamlı değildi” dediler.