Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik düzenlemelerin yer aldığı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kanuna göre, çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi için plastik poşet, plastik ambalaj kullanımının azaltılması, depozito uygulaması, kirliliğin önlenmesine yönelik teminat alınması gibi mekanizmalar kullanılacak.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla belirleyeceği ambalajlar için depozito uygulamasını 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren zorunlu tutacak.
Depozito kapsamındaki ambalajlı ürünlerin satış noktaları depozito uygulaması toplama sistemine katılım sağlayacak.
Kaynakların verimli yönetimi ve plastik poşetlerden kaynaklanan çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla plastik poşetler satış noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye ücret karşılığı verilecek.
Uygulanacak taban ücret 25 kuruştan az olmamak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından oluşturulacak komisyon aracılığıyla belirlenecek ve her yıl için güncellenecek.
Geri kazanım katılım payını ödemediği tespit edilenlere katılım payı tutarının yüzde 20 fazlası idari para cezası uygulanacak.
Depozito uygulanmadan yıllık piyasaya sürülen ambalaj için piyasaya sürenlere ton başına 100 lira, plastik poşetleri ücretsiz verdiği tespit edilen satış noktalarına depo alanı hariç kapalı satış alanının her metrekaresi için 10 lira idari para cezası verilecek.
Kanunla birlikte üretici, ithalatçı ve piyasaya sürenlerin bireysel olarak atık toplama faaliyetlerini yapabilmeleri ve yetkilendirilmiş kuruluş oluşturma yükümlülüğü zorunlu olmaktan çıkarıldı.
Egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayanlara bin 250 lira ceza
Egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayan motorlu taşıt sahiplerine bin 250 lira ceza verilecek. Aynı araç, yönetmeliklerle belirlenen standartlara aykırı emisyona neden oluyorsa ceza 2 bin 500 liraya çıkacak.
Taşıtın imalatında bulunan egzoz gazı emisyon kontrol sistemi olan katalitik konvertör/katalizör/dizel partikül filtresi olmadan kullanılan motorlu taşıt sahibine bin 250 lira, Egzoz Gazı Emisyon Yetki Belgesi bulunan ancak yetkilendirme sonrasında ilgili yönetmelikle düzenlenen şartları kaybettiği tespit edildiği halde ölçüme devam eden veya tekniğine ve belirlenen kurallara aykırı ölçümler yapanlara 5 bin lira, belge olmadan emisyon ölçümü yapanlara, belgelerde tahrifat yapanlara veya sahte belge düzenleyenlere 10 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Diğer idari para cezaları
Katı yakıt özelliklerini sağlamayan yakıtları ithal eden veya satanlarla katı yakıtların depolanması, taşınması, yüklenmesi, boşaltılması veya torbalanmasına ilişkin düzenlemelere uymayanlara 10 bin lira, belgelerin veya izinlerin alınmaması durumunda ise 15 bin lira idari para cezası verilecek.
Öngörülen yasaklara ve sınırlamalara aykırı olarak petrol ve petrol türevleri tahliyesi veya deşarjı yapan tankerlerle katı atık bırakan veya evsel atık su deşarjı yapan diğer deniz araçlarına uygulanan idari para cezaları da artırıldı.
Petrol ve petrol türevleri (ham petrol, akaryakıt, sintine, slaç, slop, rafine ürün, yağlı atık ve benzeri) tahliyesi veya deşarjı yapan tankerlerden, bin grostona kadar olanlar için groston başına 400 lira, bin ile 5 bin groston arasında olanlara, bu miktar ve ilave her groston başına 100 lira, 5 bin grostondan fazla olanlara ise bu miktarlar ve ilave her groston başına 10 lira ceza uygulanacak.
Petrol türevleri veya kirli balast tahliyesi yapan gemi ve diğer deniz vasıtalarından, bin grostona kadar olanlar için groston başına 200 lira, bin ila 5 bin groston arasında olanlara bu miktar ve ilave her groston başına 40 lira, 5 bin grostondan fazla olanlara ise bu miktarlar ve ilave her groston başına 10 lira ceza kesilecek.
Katı atık bırakan veya evsel atık su deşarjı yapan diğer deniz araçlarından, bin grostona kadar olanlar için groston başına 100 lira, bin ile 5 bin groston arasında olanlara bu miktar ve ilave her groston başına 20 lira, 5 bin grostondan fazla olanlara ise bu miktarlar ve ilave her groston başına 10 lira ceza verilecek.
Biyolojik çeşitliliği tahrip edenler ile sulak alanlar için belirlenen koruma ve kullanım usul ve esaslarına aykırı davrananlara, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile taşra teşkilatı birimlerince idari yaptırım uygulanacak.
Atıkların kaynağında ayrı biriktirilmesi ve toplanması amacıyla sıfır atık yönetim sistemini kuran ve uygulayan belediyelere, il özel idarelerine, kurum, kuruluş ve işletmelere teşvik sağlanacak.
Geri kazanım katılım payı
Plastik alışveriş torbaları için satış noktalarından 15 kuruş, lastik, akümülatör, piller ve araç bataryaları, otomotiv pilleri, madeni yağ, bitkisel yağ, elektrikli ve elektronik eşya (televizyon, küçük ev aletleri, buzdolabı ve soğutucular gibi beyaz eşyalar) piyasaya sürenlerden, ithalatçılardan belirtilen miktarlarda geri kazanım katılım payı tahsil edilecek.
Bu ürünlerden herhangi birinin piyasaya arzının, farklı bir ürünün, malzemenin, eşyanın ithalatıyla birlikte gerçekleşmesi halinde, geri kazanım katılım payı ithalatçıdan tahsil edilecek. Listedeki tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacak. Cumhurbaşkanı, bu suretle tespit edilen tutarları yarısına kadar artırmaya veya indirmeye yetkili olacak.
Karayolları Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri
Karayolları Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri arasına "otoyolların habitatları böldüğü yerlerde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün görüşünü alarak yaban hayvanlarının geçişlerine izin verecek menfez, ekolojik köprü ve benzeri tesisleri yapmak", "otoyollarda yaban hayvanlarından kaynaklanacak trafik kazalarını önlemek maksadı ile kafes tel çit yapmak" ve "karayollarına yaban hayvanlarının muhtemel yaşam alanlarının bulunduğu bölgelerde uyarıcı levhalar koymak" eklendi.
İmar Kanunu'na "Mekansal Strateji Planı" başlığı eklenecek
Kanunla birlikte İmar Kanunu'na "Mekansal Strateji Planı" başlığı ekleniyor. "Ekonomik, sosyal politikalar ve çevre politikaları ile stratejilerini mekanla ilişkilendirerek fiziki gelişmeyi ve sektörel kararları yönlendiren, ülke bütününde ve gerekli görülen bölgelerde hazırlanan, raporu ile bütün olan plan" şeklinde tanımlanan mekansal strateji planı doğrultusunda "nazım imar planı" ve "çevre düzeni planı" tanımlarında da uyum değişiklikleri yapılacak.
Mekansal planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından mekansal strateji planlarına uygun olarak "çevre düzeni planları" ve "imar planları" kademelerinden oluşacak. İmar planları ise "nazım imar planı" ve "uygulama imar planı" olarak hazırlanacak. Her plan, bir üst kademedeki plana uygun olacak.
Mekansal strateji planlarında; kalkınma planı ile varsa bölge planları, bölgesel gelişme stratejileri ve diğer strateji belgelerinde ortaya konulan hedefler dikkate alınacak.
Büyükşehirlerde 1/25000 ölçekli nazım imar planının yapılmış olması halinde, gerekli görülen bölgelerde 1/5000 ölçekli nazım imar planlarının yapılmasına engel teşkil etmeyecek.
İmar mevzuatına konu edilen veriler arasına, gelişen teknolojinin getirdiği yeni teknikler dikkate alınarak "orto-görüntüler" de dahil ediliyor.
Nitelikli yapılaşma için sınıflandırılmış yetki belgesi
Kamu kurum ve kuruluşlarınca inşaatın yapımına ve denetimine ilişkin hizmet alımı yapılmış ise inşaatın yapımına ve denetimine ilişkin her türlü fenni mesuliyet, kamu kurum ve kuruluşu adına danışman firmanın mimar ve mühendislerince üstlenilebilecek.
Nitelikli yapılaşmanın sağlanabilmesi ve müteahhitlerin ihtisaslaşmasının sağlanması amacıyla yetki belgeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca sınıflandırılacak.
Ruhsatsız veya mevzuata aykırı başlanan yapılar, idare tarafından tespit edildiğinde mühürlenecek ve inşaatı durdurulacak. Ruhsata bağlanamayacağı veya aykırılıklarının giderilemeyeceği anlaşılan yapılar, bir aylık süre beklenmeden belediye veya valilikçe yıktırılacak.
Bisiklet yolları ve bisiklet park istasyonları zorunlu olacak
1 Haziran 2019'dan itibaren imar uygulaması görmemiş alanlarda hazırlanıp onaylanacak yeni imar planlarında, bisiklet yolları ile bisiklet park istasyonları zorunlu hale gelecek. Topografya ve arazi eğimi nedeniyle bisiklet yolu yapılamayan yerlerde ise yaya yolları düzenlenecek.
Yürürlükteki 1/25000 ölçekli çevre düzeni planları, 5 yıl içinde üst ölçekli çevre düzeni planı veya nazım imar planına dönüştürülecek. Bu süre içinde planlarda revizyon yapılamayacak.
Antalya'nın Aksu ilçesindeki Çalkaya bölgesindeki halkın 1990'lı yıllarda yapılan imar planlarına bağlı olarak 70'in üzerinde imar uygulaması sonucu ortaya çıkan mağduriyetleri giderilecek.
Buna göre kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilen alanlarda, tescilli olan mevcut parseller esas alınarak imar uygulanacak.
Yenilenebilir enerji üretim santralleri
Kıyıda ve denizde, uygulama imar planı kararı ile enerji iletim hatları yapılabilecek. Denizlerde, imar planı kararıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak ilan edilen alanlarda yenilenebilir enerji üretim santralleri yapılabilecek.
Hazineye ait kamu konutlarından kat irtifakı kurulmuş olanlar da bağımsız bölümler halinde satılabilecek ve bu konutlarda oturanlar öncelikli alım hakkından yararlanabilecek.
Yazılı uyarı, idari para cezası ve lisans iptali
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, riskli yapı tespiti için lisanslandırılan kurum ve kuruluşların faaliyetlerini denetleyebilecek. Görevlerini gereği gibi yerine getirmemeleri durumunda, işlenen fiilin ağırlığına göre yazılı olarak uyarı, idari para cezası ve lisans iptal cezası uygulanabilecek.
İki kez yazılı uyarı cezasından sonra uyarı cezasını gerektiren başka bir fiilin tespit edilmesi, riskli yapı tespitinde yapıya ilişkin verilerin eksik veya yanlış alınarak hesap yapılması sonucu riskli bir yapının risksiz veya risksiz bir yapının riskli olarak tespit edilmesi ve teknik inceleme yapılmadan "riskli yapı tespit raporu" hazırlanması durumunda 15 bin lira idari para cezası verilecek.
Lisanslandırma şartlarının kaybedilmesi üzerine verilen süre içinde şartların sağlanmaması, lisans başvurusunda gerçeğe aykırı bilgi ve belge sunulması, olmayan bir yapı hakkında "riskli yapı tespit raporu" hazırlanması ile daha önce 3 kez idari para cezası alınmış olması durumunda lisans iptal edilecek.
Lisansı iptal edilen kuruluşların ortakları, bu kuruluştaki hisselerini devretseler dahi 5 yıl süreyle başka bir lisanslı kuruluşa ortak olamayacak, bunların kurdukları kuruluşlara lisans verilmeyecek.
Harç muafiyeti
Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine, kiracılarına ve yapıda ikamet etmek şartıyla sınırlı ayni hak sahiplerine geçici konut veya iş yeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilecek.
Bu kanun kapsamında hisseleri oranında paydaşların en az üçte iki çoğunluğu ile alınan karara katılmayanların hisselerinin anlaşan diğer maliklerce satın alınmak istenilmemesi durumunda riskli alanlar ve rezerv yapı alanlarında, bu hisselerin rayiç bedeli bakanlıkça ödenmek kaydıyla Hazine adına satın alınacak.
Bu kanun kapsamındaki yapıların maliklerine ve bu yapılarda kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet eden veya bunlarda iş yeri bulunanlara, bu amaçla kullandırılan krediler dolayısıyla lehe alınacak paraları, banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisna tutulacak.
Dönüşüm uygulamalarını teşvik etmek için yeni yapıların ilk satışlarında harç muafiyeti getirilecek.
Bakanlık, riskli alanlar rezerv yapı alanları ve riskli yapıların bulunduğu parsellerdeki uygulamalarda faydalanılmak üzere, özel kanunlarla öngörülen alanlara ilişkin olanlar da dahil, her tür ve ölçekteki planlama işlemlerine esas teşkil edecek standartları belirlemeye, bu standartları plan kararları ile tayin etmeye ve özel standartlar ihtiva eden planlar ve kentsel tasarım projeleri yapmaya, yaptırmaya ve onaylamaya yetkili olacak.
Kanunda, mahalli idarelerin İçişleri Bakanlığından Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bağlanması dolayısıyla bazı teknik düzenlemeler de yer alıyor.