BAĞDAT (AA) - HAYDAR KARAALP - Irak'ın güneyindeki petrol zengini Basra bir süredir işsizlik, elektrik sıkıntısı, içme sularındaki kirlilik, kamu hizmeti yoksunluğu gibi nedenlerle düzenlenen kitlesel gösterilerle gündeme geliyor.
Temmuz ayında başlayan ve kısa sürede başkent Bağdat'a kadar uzanan gösteriler bir süreliğine etkisini azaltmış gibi görünse de önceki gün bir göstericinin polis kurşunu ile hayatını kaybetmesi kentteki öfkeyi yeniden tırmandırdı. Basra son zamanlardaki en gergin gününü ise dün yaşadı. Güvenlik güçlerinin öfkeli göstericilere müdahalesi sonucu 7 kişinin öldüğü, 40'ın üzerinde kişinin yaralandığı dünkü olaylar sonrası kentte "sokağa çıkma yasağı" ilan edildi.
Temmuz ayındaki gösterilerde 14 kişi öldü, 742 kişi yaralandıIrak'ı petrolüyle besleyen Basralılar 8 Temmuz'da "kamu hizmeti yoksunluğu"nu protesto etmek için kitlesel gösteriler düzenlemeye başladı.
Hava sıcaklığının 50 dereceyi bulduğu kentte uzun süren elektrik kesintileri, içme suyundaki kirlilik ve zengin petrol kaynaklarına rağmen yaşanan işsizlik ve yoksulluğun dayanılmaz boyutlara ulaştığını belirten Basralıların öfkesi kısa sürede ülkenin diğer kentlerine de yayıldı.
Ülkenin tek gelir kaynağı olan ham petrol ihracatının büyük bir kısmını tedarik eden Basra'da başlayan bu gösteriler kısa sürede Zikar, Babil, Meysan, Divaniyye ve Necef'e, son olarak da başkent Bağdat'a sıçradı.
Irak'ın güneyinde temmuz ayında aralıksız şekilde devam eden eylemlerde 14 kişi yaşamını yitirdi, 470'i güvenlik güçlerinden olmak üzere 742 kişi yaralandı.
İçme sularındaki kirlilik kentte 18 bin kişiyi hasta ettiAğustos ayında ise içme suyundaki kirliliğin neden olduğu hastalıklar ve buna karşı düzenlenen protestolarla gündeme gelen Basra'da, geçen hafta valilik binası önündeki beton bariyerleri aşarak binayı basmak isteyen göstericilere polis göz yaşartıcı gazlarla müdahale etti.
Bunun üzerine Necef merkezli Şii dini mercii Ayetullah Ali es-Sistani'nin temsilcilerinden Seyyid Ahmed es-Safi, oluşturduğu komite üyeleriyle birlikte Basra'ya gitti.
Safi, burada yaptığı açıklamada, "Kirli içme suyu ve diğer sorunları çözmeden Basra'dan ayrılmayacağız." dedi.
Irak Meclisi İnsan Hakları Komisyonunca hazırlanan raporda, Basra kentinde içme suyundaki kirliliğin 18 bin kişide çeşitli rahatsızlıklara neden olduğu belirtilmişti.
Bu tür adımlar kentteki havayı biraz yumuşatmış gibi görünse de Basra'da tansiyon 3 Eylül'de düzenlenen gösterilerde bir gencin güvenlik güçlerinin kurşunuyla hayatını kaybetmesinin ardından yeniden yükseldi.
Dünkü gösterilerde valilik binasına giren eylemciler binayı ateşe verdi. Sosyal medyada yayınlanan görüntülerde valilik binasından alevler yükseldiği görüldü.
Güvenlik güçlerinin Basra'ya bağlı Garma bölgesinden araçlarını bırakarak geri çekildiği ve bölgenin tamamının göstericilerin kontrolüne geçtiği ileri sürüldü.
Dün 7 göstericinin öldüğü, 40'ın üzerinde göstericinin yaralandığı gösteriler sonrası Basra Operasyonlar Komutanlığı kentte "sokağa çıkma yasağı" ilan etti.
Irak Sağlık Bakanlığından yapılan açıklamada ise dünkü gösterilerde 5 göstericinin öldüğü, 42 gösterici ile 27 güvenlik görevlisinin yaralandığı ileri sürüldü.
İbadi'den Bağdat'ta Basra Valisi ve Vilayet Meclisi üyeleriyle acil toplantıBasra'da dün akşam saatlerinde yaşanan olaylar ve artan gerginlik üzerine Iraklı yetkililerden peşi sıra açıklamalar geldi.
Başbakanı Haydar el-İbadi, düzenlediği basın toplantısında, Basra'da göstericilerin öldürülmesinden duyduğu üzüntüyü ifade etti.
İbadi, göstericiler ile güvenlik güçleri arasında fitne çıkarılmak istendiğini dile getirdi.
Irak Başbakanı ayrıca dün akşam olayların tırmanması üzerine, Bağdat'ta Basra Valisi ve Vilayet Meclisi üyeleriyle acil toplantı düzenledi. Görüşmede kentteki sorunların yeniden ele alındığı kaydedildi.
İbadi daha önce de Basra ve diğer güney kentlerinde hizmet yoksunluğu nedeniyle düzenlenen gösterilerin üzerine Elektrik Bakanı Kasım Fehdavi'yi görevden almıştı.
Irak'ta 12 Mayıs'ta yapılan seçimlerden birinci çıkan "Sairun" koalisyonu lideri Mukteda es-Sadr ise Basra'daki ölümler üzerine sosyal medya hesabından bir açıklama yaptı.
Açıklamasında "Basra'nın yolsuzluk, mezhepçilik ve milislerden arındırılması gerektiğini" belirten Sadr şunları kaydetti:
"Mazlum Basra kentimizin trajedisi bizi üzüyor. Asıl sinirimizi bozan şey, güvenlik güçleri içine yerleşen gizli ellerin sivil göstericilere yasal olmayan şekilde müdahale etmesi. Basra kenti ve halkına verdiğiniz zarar artık yeter. Sabrımızı test etmemenizi öneriyorum."
İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Basra Ofisi Müdürü Mehdi Temimi de göstericilerin öldürülmesiyle ilgili olarak "acil inceleme başlatılması" gerektiğini belirtti.
Temimi ayrıca gözaltına alınan bazı göstericilerin elektrikli işkenceye maruz bırakıldığını iddia etti.
Petrol zengini Irak'ın ekonomisi yüzde 90 oranında petrol gelirlerine dayanıyor. Irak Petrol Bakanlığı verilerine göre ülkenin petrol ihracatının en büyük yükünü, başta Basra olmak üzere güneydeki petrol kuyuları karşılıyor.