İSTANBUL (AA) - ABD'nin dün uygulamaya koyduğu Tahran yönetiminin petrol ihracatını engellemeyi hedefleyen ikinci yaptırım paketinin İran'dan petrol alan ülkeleri de olumsuz etkileyeceği belirtiliyor.
Washington dün itibariyle yaptırımlardan muaf tuttuğunu açıkladığı 8 ülke dışında tüm ülkelerden İran'dan petrol ve doğalgaz satın alımlarına son vermelerini istedi.
Çin, Hindistan ve Türkiye gibi İran'dan petrol tedarik eden ülkeler için enerji güvenliği son derece önem arz ediyor. İran'dan petrol alan ülkeler söz konusu yaptırımlar başlamadan önce Washington yönetimiyle muafiyet için çeşitli görüşmeler gerçekleştirdi.
ABD Enerji Bilgi Yönetimi Kurumu (EIA) verilerine göre, 2017 yılında İran'dan en çok petrol alan ülkeler sıralamasında birincilik Çin'e ait. İran, petrol satışının yüzde 24'ünü Çin'e, yüzde 18'ini Hindistan'a, yüzde 14'ünü Güney Kore'ye, yüzde 9'unu Türkiye'ye, yüzde 7'sini İtalya'ya, yüzde 5'ini Fransa'ya, yüzde 5'ini Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE), yüzde 5'ini Japonya'ya ve kalan yüzde 13'lük kısmını ise diğer ülkelere yapıyor.
İran geçen yıl ortalama 52 dolardan günde yaklaşık 2 milyon 130 bin varil, toplamda ise 777 milyon 450 bin varil petrol ihraç etti. Tahran yönetimi bu ihracatın yüzde 62'sini Asya, yüzde 38'ini ise Avrupa Birliği (AB) ile diğer ülkelere gerçekleştirdi.
Çin Genel Gümrük İdaresi verilerine göre, İran'ın petrol ihraç ettiği ülkelerin başında gelen Pekin, bu yılın ağustos ayında günlük 786 bin varil petrol satın alırken eylül ayında bu rakam 518 bin varile geriledi.
İkinci sıradaki Hindistan ağustos ayında İran'dan günlük 523 bin varil petrol satın alırken, eylülde bu miktarı 528 bin varile yükseltti.
AB ülkeleri İran'dan nisan ayında günlük 460 bin varil petrol alırken bu miktarı eylülde 300 bin varile kadar indirdi.
Japonya'nın, İran'dan petrol alımı ağustos ayında günlük 183 bin varilken bu rakam eylül ayında 43 bin varile geriledi. Güney Kore ise temmuz ayında bu ülkeden günlük 194 bin varil petrol satın aldı.
Bu yıl Ocak-Haziran aylarında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) İran'dan günlük 128 bin, Şili 120 bin, İtalya 154 bin, İspanya 119 bin, Fransa 94 bin, Yunanistan ise 66 bin varil gaz kondensatı ithal etti.
Türkiye'nin İran'dan petrol ithalatıEnerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan alınan bilgilere göre, Türkiye'nin toplam petrol ithalatı geçen yıl 42 milyon 653 bin ton oldu. Bunun 25 milyon 767 bin tonunu ham petrol ithalatı oluşturdu. Söz konusu ithalatın 11 milyon 492 bin tonu ise İran'dan gerçekleştirildi.
Türkiye'nin İran'dan aldığı ham petrol miktarı haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 69 azalarak günlük 287 bin 843 tona gerilemiş, temmuz ayında ise yüzde 201 artarak 867 bin 269 tona çıkmıştı. Böylece, geçen yıl İran'dan yapılan aylık ham petrol ithalatı ortalaması olan 957 bin ton seviyesine tekrar yaklaşıldı.
8 ülkeye "geçici" muafiyet tanındıABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ülkesinin İran'a karşı yürürlüğe koyduğu ikinci aşama yaptırımlardan petrol alımında geçici olarak muaf tutulacak 8 ülkeyi; Türkiye, Çin, Hindistan, Yunanistan, Güney Kore, Japonya, Tayvan ve İtalya olarak açıkladı. Pompeo, şimdiye dek 20 ülkenin İran'dan petrol ithalatını kestiğini, İran'ın günlük petrol ihracatının 1 milyon varil azaldığını belirtti.
Ekonomisi büyük ölçüde petrole dayanan İran'ın petrol ihracatını hedef alan ikinci aşama yaptırımlar, dün TSİ 08.00'de devreye girdi. Böylece İran Ulusal Petrol Şirketi (NIOC) ve ona bağlı İran Petrol Ticaret Şirketi (NICO) ile İran Ulusal Tanker Şirketi'nin (NITC) uluslararası faaliyetleri kısıtlanırken bu kuruluşlar veya bağlı şirketlerden petrol veya petrokimya ürünleri satın alınması dahil olmak üzere petrol ile ilgili işlemlerin engellenmesi planlanıyor.
Muhabir: Mustafa Melih Ahıshalı, Muhammet Kurşun