ANKARA (AA) - Farklı dillerde ve farklı coğrafyalarda üretilen insanlığın ortak kültürel mirası ve uygarlığın belleğini oluşturan dev kütüphaneler, dünyadaki önemli çekim merkezleri arasında yer alıyor.
Kayıt ve arşivler teknolojinin imkanlarıyla dijital ortama kaymaya başlasa da kütüphaneler, hala ülkelerin uygarlık birikimi, bilgi ve kültür seviyesini gösteren insanlığın ortak hafızası olma işlevini sürdürüyor.
Bulundukları ülkelerin önemli kültürel ve turistik merkezleri olan kütüphaneler, barındıkları zengin bilgi kaynaklarının yanı sıra mimari yapılarıyla da farklı sosyal gruptan insanları kendine çekmeye devam ediyor.
Dünyanın en büyük ilk 10 kütüphanesine ABD, İngiltere, Kanada, Rusya, Japonya, Fransa, Çin ve İspanya ev sahipliği yapıyor.
ABD Kongre KütüphanesiKitap ve kitap rafı sayısı bakımından dünyanın en büyüğü kabul edilen ABD Kongre Kütüphanesi, 1800'de Kongre tarafından kuruldu.
Kongre Kütüphanesi, 164 milyon esere ev sahipliği yapıyor. Bunlar arasında 38 milyon kitap, 70 milyon el yazması, 3,6 milyon kayıt, 14 milyon fotoğraf, 5,5 milyon harita ve 8,1 milyon müzik notası bulunuyor. 122 milyon tasnif edilmemiş özel koleksiyon parçasının da yer aldığı Kongre Kütüphanesi, dünyadaki en değerli kültür hazinelerinden biri sayılıyor.
Günde ortalama 14 bin yeni parçanın eklendiği kütüphaneye, mevcut binaları yetmiyor. Bu nedenle Maryland ve Virginia eyaletlerindeki ek binalarda da sayısız kitap ve kayıt saklanıyor.
İngiliz KütüphanesiDünyanın en büyük ikinci kütüphanesi olarak bilinen İngiliz Kütüphanesi, 150 milyondan fazla eseri barındıran bir koleksiyona sahip bulunuyor.
1753'te kurulan İngiliz Müzesi'nin bir parçası olan, 1972'de çıkarılan yasayla müzeden ayrılan kütüphanenin koleksiyonunda el yazmaları, haritalar, gazete ve dergi nüshaları, çizimler, müzik notaları, ses kayıtları ve patent belgeleri bulunuyor.
İngiltere'nin başkenti Londra'da bulunan kütüphanede ayrıca 8 milyon parçalık pul koleksiyonu da mevcut. Bu kütüphanedeki eserler arasında dünyanın basılı ilk yayını olan Diamond Sutra ve ressam Leonardo Da Vinci'nin not defteri yer alıyor.
Kanada Ulusal Kütüphanesi ve ArşivleriKanada'nın doğrudan Birleşik Krallık yönetiminde olduğu 1872'de Dominyon Arşivleri adıyla kurulan resmi arşiv dairesi 1912'de Kanada Kamu Arşivleri, 1987'de Kanada Ulusal Arşivleri adını aldı.
Arşiv dairesi 2004'te, 1953'te kurulan Kanada Ulusal Kütüphanesi ile birleştirildi. 54 milyon parçalık koleksiyona ev sahipliği yapan yeni kurumun misyonu "şimdiki ve gelecek kuşaklar için Kanada'nın belge mirasının korunması" olarak tarif ediliyor.
New York Halk KütüphanesiABD'nin en büyük ikinci, dünyanın en büyük dördüncü kütüphanesine ise New York ev sahipliği yapıyor.
19. yüzyılda kentin su ihtiyacını karşılayan su deposunun bulunduğu 5. cadde ile 42. sokağın kesiştiği yerde 1911'de inşa edilen New York Halk Kütüphanesi, arşivinde 50 milyondan fazla kitap, DVD ve CD'den oluşan zengin bir koleksiyonu barındırıyor.
New York Halk Kütüphanesi dikkati çeken mimari yapısı, 16 metre yüksekliğindeki tavanları, duvar ve tavanlara yapılmış resimlerle de kentin önemli turistik merkezleri arasında yer alıyor.
Yıllık ortalama 18 milyon kişinin ziyaret ettiği New York Halk Kütüphanesi, ülkenin en fazla ziyaret edilen kütüphanesi olma özelliğini taşıyor.
Rusya Devlet KütüphanesiRusya'nın "devlet arşivi" statüsündeki Moskova'daki Rusya Devlet Kütüphanesi de 43 milyon parça kitap ve arşiv malzemesine ev sahipliği yapıyor.
Rusça dışında 247 farklı dilde belge içeren kütüphane, 1862 yılında kapılarını açtı. "Leninka" olarak anılan kütüphane özel harita, müzik, ses kaydı, nadir eser ve bilimsel tez koleksiyonlarını barındırıyor.
Japonya Ulusal Meclis KütüphanesiJapon Ulusal Meclis Kütüphanesi, 1890'da kurulan Japon İmparatorluk Meclisi'nin farklı kamaralarına ait 2 kütüphane ile 1872'de kurulan Japon İmparatorluk Kütüphanesi'nin mirasçısı olarak 1948'de kuruldu.
Arşivinde 41 milyondan fazla eser olan kütüphanenin giriş duvarında Yunanca ve Japonca olarak "Hakikat özgürleştirir" ifadeleri dikkati çekiyor. Kütüphanenin misyonunu "kanun koyuculara kamu politikalarında doğru yol gösterecek kaynakları sağlamak" olarak ifade ediliyor.
Fransa Ulusal KütüphanesiFransa Ulusal Kütüphanesi, 40 milyon eserle dünyanın en büyük kütüphaneleri arasında yer alıyor. Paris'te bulunan kütüphane, 1996'da Richelieu sokağındaki tarihi binasından François Mitterrand Kütüphanesi olarak adlandırılan bugünkü 4 kanatlı modern binasına taşındı.
Kütüphane, dünyanın en büyük Orta Çağ ve modern dönem el yazmaları koleksiyonuna ev sahipliği yapıyor.
Koleksiyonda Orta Çağ divanlarından şövalye romanlarına, doğu edebiyatından dini yazmalara, antik tarihten bilim tarihine, Pascal, Diderot, Apollinaire, Proust, Colette ve Sartre gibi edebiyatçıların defterleri ve el yazısı notlarına kadar çok çeşitli arşiv malzemesi bulunuyor.
5 bine yakın Antik Yunan el yazmasına ev sahipliği yapan kütüphane, bu alanda dünyanın önde gelen başvuru kaynağı konumunda.
Rusya Ulusal KütüphanesiRusya'nın St. Petersburg kentinde bulunan Rusya Ulusal Kütüphanesi 36 milyondan fazla esere ev sahipliği yapıyor. Kütüphane, Rus Devlet Kütüphanesi'nin ardından ülkenin en büyük ikinci kütüphanesi.
Kütüphane, 1795'te Çariçe Katerina tarafından kuruldu. Kütüphanenin nüvesi Rusların 1794'te ele geçirdiği Polonya'da Katolik rahip Jozef Andrzej Załuski tarafından kurulan, Avrupa'nın ilk halk kütüphanesi olan Zaluski Kütüphanesi'ydi.
Avrupa dillerindeki temel eserleri içeren 420 bin parçalık koleksiyon 19. yüzyıldaki Rus aydınlanmasına zemin hazırladı.
Çin Milli KütüphanesiÇin Milli Kütüphanesi, 115 farklı dilde 35 milyonu aşkın kitap, yazıt ve tarihi koleksiyondan oluşuyor.
Çing Hanedanlığı (1644-1912) tarafından 1909-1912'de başkent Pekin'in kent merkezinde kurulan kütüphane, her yıl 5 milyonu aşkın ziyaretçiyi ağırlıyor.
Kütüphanenin dijital ortama aktarılan verileri bin 323 terabayta ulaşıyor.
İspanya Ulusal Kütüphanesi33 milyondan fazla eserin bulunduğu İspanya Ulusal Kütüphanesi, dünyanın en çok konuşulan dillerinden İspanyolcanın ve Latin Amerika'dan Hint Okyanusu'na uzanan geniş bir coğrafyanın el yazmalarına, basılı eserlerine ve diğer türden kayıtlarına ev sahipliği yapıyor.
Muhabir: Tevfik Durul