Gıda Komitesi'nde, her kurumun gıda fiyatlarındaki artışın önlenmesi için yapacağı iş birliğinin çerçevesi belirlenirken, gümrük vergilerinden fiyat denetimlerine uygulanan pek çok tedbirin sıkılaştırılması bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın birçok gıda ürününde yaşanan fiyat artışlarının önlenmesi için ekonomi yönetimine talimat verdiği kamuoyuna yansırken, ilgili bakanlıklar da harekete geçti.
Gıda Komitesi'nin, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'ın başkanlığında yapılan toplantısında, her kurumun gıda fiyatlarındaki artışın önlenmesi için yapacağı iş birliğinin çerçevesi belirlendi.
Komite, gıda fiyatlarındaki gelişmeleri değerlendirmek ve bu fiyatların enflasyon üzerindeki etkilerine ilişkin önlem almak amacıyla oluşturulurken, dönemsel olarak yapılan toplantılarda, o süreçteki fiyat gelişmeleri ile mevsimsel etkiler ele alınıyor. Toplantılarda, özellikle tarımda mevsimsellikten kaynaklı etkileri azaltacak, gıda fiyatlarında kalıcı düşüş sağlayacak, tarım üretiminde maliyetleri düşürecek yapısal dönüşüm adımları şekillendiriliyor.
Haksız fiyat artışına kurul önlemi alındı
Hükümet, gıda fiyatlarındaki artışa ilişkin olarak denetim başta olmak üzere pek çok idari tedbiri alıyor. Bu kapsamda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik her türlü tedbiri almak amacıyla geçen yıl Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturuldu. Ticaret Bakanlığı 81 ilde market, pazar yeri, çarşı ve toptancı hallerinde fahiş fiyat artışlarına yönelik denetimler gerçekleştirirken, denetleme sonucu elde edilen tespitler Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından değerlendiriliyor. Haksız fiyat artışında bulunduğu tespit edilenler hakkında 10 bin 911 liradan 100 bin 910 liraya, stokçuluk faaliyetinde bulunduğu belirlenenlere ise 54 bin 555 liradan 545 bin 550 liraya varan idari para cezası yaptırımı uygulanıyor. Bakanlık, vatandaş başvuruları ve resen yapılan çalışmalar neticesinde denetimlerini gerçekleştiriyor.
Rekabet Kurumu da takipte
Rekabet Kurumu da yaş meyve ve sebze başta olmak üzere gıda piyasasında rekabeti bozucu eylemlerde bulunan kişi ve kurumlar (üretici, aracı, taşımacı, nihai satıcı gibi her türlü aktör) hakkında devreye giriyor. Fiyat atışları ve artışa katkı sağlayan tüm aktörleri yakından takip eden Kurum, söz konusu kişi ve kurumlar hakkında Rekabet Kanunu ile belirlenen idari para cezalarının uygulanacağını duyurmuştu.
Gelir İdaresi Başkanlığı da gıda maddeleri yanında bazı temel tüketim ürünlerinde haksız fiyat artışı ve stokçuluk yapanları yakından takip ediyor. Başkanlık, söz konusu mükelleflerin etkin şekilde takip edilmesi amacıyla, Vergi İletişim Merkezinde ihbar hattı (189) kurdu. Başkanlığın internet sitesi "gib.gov.tr"den erişilebilecek şekilde "Haksız Fiyat Artışı ve Stokçuluk İhbar Bildirimi" menüsünü de devreye aldı. Başkanlık, vergi dairelerindeki denetim ekipleri aracılığıyla gıda ve temel ihtiyaç malzemelerinin satışı gibi alanlarda faaliyette bulunan mükellefler nezdinde haksız fiyat artışı ve stokçuluk konularında denetim de yürütüyor. Bazı mükellefler de ilgili mevzuat kapsamında işlem yapmak üzere il ticaret müdürlüklerine bildiriliyor.
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) da özellikle salgın sürecinde yaşanan fiyat artışları üzerine, bazı gıdalar, temel ihtiyaç maddeleri, hijyen ürünleri ve bazı tıbbi ekipmanlar ile ilgili haksız fiyat artışı ve stokçuluk yapan firmalar hakkında inceleme başlatmıştı. Kurulun, söz konusu görevine ihtiyaç duyulması halinde devam etmesi bekleniyor.
Dış ticaret önlemi alınıyor
Hükümet, gıda fiyatlarındaki artışa ilişkin olarak, gerekmesi halinde dış ticaret önlemlerini de devreye alıyor. Buna göre, arz kaynaklı sıkıntı ya da stokçuluk nedeniyle fiyat artışları nedeniyle söz konusu ürünün ithal edilmesi yoluna gidilirken, bu ürünlere yönelik gümrük vergileri de geçici olarak düşürülüyor. Geçen yıl ayçiçeği gibi ürünlerde gümrük vergileri yoluyla arz-talep dengesinin yönetilmesi için önlem alınmıştı.
Yine arz sıkıntısı yaşanan ürünlerde ihracatının ön izne bağlanmasına yönelik tedbirler de alınıyor. Bu kapsamda, geçen yıl limon, patates ve soğan gibi tarımsal ürünlerin ihracatı Tarım ve Orman Bakanlığı ön iznine bağlanmıştı.
Gıda fiyatlarını etkileyen, yem, lojistik, aracılık ücretleri gibi maliyetleri de yakından takip edilirken, gerekirse vergi düzenlemeleri ve tarımsal destekler yoluyla bu alanda önlem alınıyor.
Öte yandan tonlarca tarımsal ürünün, saklama ve nakliye aşamalarında zayi olduğu tespit edilirken, bu ürünler de fiyat artışı olarak tüketiciye yansıyor. Bu ürünlerin belirlenen standartlara göre taşınması için de önlem alınırken, tarımsal ürünlerin, uygun ambalajlarda ve soğutmalı araçlarda taşınması teşvik ediliyor.