İSTANBUL (AA) - Capital500 araştırmasına göre, ciroda Tüpraş en büyük şirket olarak birinci sırada yer alırken, ikinci Türk Hava Yolları ve üçüncü Petrol Ofisi oldu.
Aylık ekonomi dergisi Capital, bu yıl 22’nci kez hazırladığı ve Türkiye’nin en büyük 500 şirketini ortaya koyan Capital500 adlı araştırmasını ağustos sayısında yayınladı.Türkiye ekonomisinin şoklarla karşılaştığı ve beklentilerin altında yüzde 2,6 büyümeyle kapattığı 2018 yılında, Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin büyüme, karlılık ve ihracat performansları da bu tablodan görece olarak etkilendi.
2018’in ilk çeyreğinden sonra döviz kurlarındaki ani ve keskin yükselişler, artan maliyetler ve daralan talep ön plana çıktı. Bu ortama rağmen Türkiye’nin en büyük 500 şirketi reel olarak yüzde 17,8 büyüdü. Şirketlerin karı da reelde yüzde 2,4 arttı. Milyar TL cirolu şirketler kulübü ise 23 yeni şirketin katılımıyla 386 üyeye ulaştı.
- Zirvedekiler yerini korudu
2018’de Capital500’ün zirvesinde bir değişiklik olmadı. Tüpraş yine 88 milyar 552 milyon 170 bin TL ciro ile en büyük şirket olarak birinciliği bırakmadı. İkinci 62 milyar 853 milyon TL ile Türk Hava Yolları ve üçüncü 49 milyon 993 milyon 106 bin 633 TL ile Petrol Ofisi de yerlerini korumayı başardı.
Listenin ilk 10’unda yer alan dev oyuncular arasında ise ciddi bir hareket yaşandı. 2017 yılında sekizinci sırada yer alan Shell&Turcas Petrol 2018’de altıncılığa, altıncı sıradaki Bim Birleşik Mağazalar yedinciliğe, dokuzuncu sıradaki Ereğli Demir Çelik sekizinciliğe, yedinci sıradaki Arçelik dokuzunculuğa geldi. Listeye yeni giren Ahlatçı Kuyumculuk da onuncu sırada kendine yer buldu.
2017 yılında nominal olarak yüzde 31 büyüme yaşayan Capital500 şirketlerinin toplam cirosu, 2018 yılında yüzde 36,9 büyüyerek son 10 yılın en ciddi artışını sergiledi. Ancak bu artışa karşın reel anlamda 2017’da yüzde 18,3’lük büyüme yaşayan Capital500 cirosu, geçen yıl yüzde 17,8’lik büyüme yakaladı.
- Alacak tahsilinde sıkıntı yaşayan şirketler kardan taviz verdi
2018’de ekonomide yaşanan sıkıntıların karlılığa yansıması çok ciddi boyutlarda oldu. Yıl boyunca özellikle döviz artışlarından kaynaklı maliyet artışıyla karşı karşıya olan şirketler, aynı süreçte talebin de düşüşe geçmesi nedeniyle artan maliyetleri fiyatlarına yansıtmakta zorlandı. Neredeyse tüm sektörlerde alacak tahsilinde de sıkıntı yaşanması şirketlerin kârdan taviz vermesine neden oldu.
2017 yılında Capital500’de nominal olarak kârlılık yüzde 67,1 artış kaydederken, 2018’de bu artış yüzde 19 oldu. Reele baktığımızda ise kâr artışındaki büyüme hızında daha keskin bir düşüş görmek mümkün. 2017’de reelde yüzde 50,8 oranında yükselen Capital500 şirketlerinin toplam kârı, 2018’de sadece yüzde 2,4 arttı.
Kâr açıklayan şirketlerin sayısında da düşüş dikkati çekti. 2017’de 311 şirket kârını açıklarken 2018’de 251 şirket kârını paylaştı. Ayrıca kâr hanesine zarar yazan şirket sayısında da artış var. 2017’de 311 şirketten 34’ü zarar ederken, bu yıl 251 şirketten 37’si zarar yazdı.
Capital500’ün zirvesinde son yıllarda devlerin payı giderek düşüyordu. İlk 10 şirketin toplam cirodan aldığı pay 2009 yılından 2012’ye yüzde 25’te sabitlenmişken devam eden yıllarda 1’er puanlık düşüşle 2016’da yüzde 21’e gerilemişti. 2017 yılında da devler pozisyonlarını korumuştu. 2018’de ise listenin zirvesindeki ilk 10 şirketin payı son 10 yılda ilk kez yükselişe geçti ve yüzde 23’e ulaştı.
Capital500 listesine giriş bariyeri 2010’dan 2014'e kadar hızlı bir yükseliş yaşamıştı. 2015’te yaşanan düşüşün ardından da yine yükseliş trendine giren bariyer, 2018 yılında artan dolar kuru nedeniyle bir kez daha düştü. 2017 yılında listenin 500’üncü sırasında yer alan şirketin dolar cinsinden cirosu 162,2 milyon dolardı. 2018 yılında listenin 500’üncü sırasındaki şirket Dost Kardeşler Tekstil’in cirosu 735 milyon 792 bin 837 TL. Bu rakamı 2018 yılı ortalama dolar kuruyla dolara çevrildiğinde 152,9 milyon dolarlık bir giriş bariyeri oluşturuyor. 10 yıl öncesiyle bir kıyaslama yapıldığında ise 2008 yılında Capital500’e girmek için aşılması gereken bariyer 117,3 milyon dolardı.
- 2018 yılında 53 yeni şirket katıldı
Bariyer düşerken listeye yeni katılan birçok şirket oldu. Ancak yeni katılan şirketleri bir önceki yılla kıyaslandığında sayının düşen bariyere rağmen düşük olduğu görülüyor. 2017 yılında 70 yeni şirket listeye girerken, 2018 yılında 53 yeni şirket katıldı.
Yeni katılan 53 şirketin sektörel dağılımına bakıldığında demir-çelik ve ticaret-hizmette 8’er, inşaatta 6, tekstil-konfeksiyon, enerji-petrol ve otomotivde 3’er, kuyum, elektrik-elektronik, lojistik, makine, metal, perakendede 2’şer, ağaç, çimento, ilaç ve ilaç dağıtım, ulaştırma, tarım, gıda-içecek, kimya, lastik, plastik ve savunmada 1’er şirket Capital500’e giriş yaptı.
Capital500’de şirketlerin sektörel dağılımına bakıldığında en fazla şirketle yer alan sektörün 57 şirketle gıda olduğu görüldü. Bu sektörü 48 şirketle enerji-petrol, 44 şirketle otomotiv, 43 şirketle demir-çelik, 25 şirketle inşaat, 22 şirketle perakende takip etti.
Gelirler açısından yapılan katkıya bakıldığında tablo değişiyor. Capital500 cirosuna en büyük katkıyı yapan sektör yüzde 20,1’lik payıyla açık ara enerji-petrol. İkinci sırada yüzde 10,9’luk payla otomotiv geliyor. Bu sektörleri de sırasıyla demir-çelik, gıda-içecek, perakende, inşaat, ulaştırma, elektrik-elektronik, ulaştırma, kuyum ve telekom takip ediyor.
2017’den 2018’e sektörlerin Capital500’e yaptığı katkı sıralamasında kayda değer bir değişiklik olmadı. Enerji-petrolün 2017’de yüzde 19,4’lük payı yüzde 20,1’e çıkarken, otomotivin de yüzde 13 olan payı yüzde 10,9’a geriledi. Demir-çeliğin yüzde 7,3’lük payı 8,4’e yükseldi.
Son 10 yılda nasıl bir değişim olduğuna göz atıldığında da radikal bir değişim görülmüyor. 2008 yılında da tıpkı 2018’de olduğu gibi en büyük pay enerji-petrolün, onu 9,8’lik payla otomotiv takip ediyor.
Sektörel açıdan dikkati çeken en önemli değişim ise 2008’de Capital500 cirosunda yüzde 3,8’lik paya sahip olan inşaat sektörünün 2017’de bu payını yüzde 6,1’e çıkarırken bir yıl sonra 5,8’e düşürmesi. 2008 yılında yüzde 6,1’lik paya sahip olan telekom sektörünün de 2018 yılında bu payı yüzde 3,2’ye gerilemiş durumda. Ulaştırma sektöründeki durum ise tam tersi. 2008 yılında cirodan yüzde 2,7 pay alan ulaştırma, 2018 yılında bu payını yüzde 5,2’ye çıkardı.