Çanakkale Savaşları ve Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığınca Seddülbahir Kalesi'nde yürütülen Restorasyon, Çevre Düzenleme ve Teşhir-Tanzim Projesi kapsamında 2015 yılından itibaren Çanakkale Arkeoloji Müzesi denetiminde gerçekleştirilen arkeolojik alan araştırmalarında bulunan 17 Fransız askere ait mezarlar taşındı.
Seddülbahir Kalesi yerleşkesinde "Galinier" adıyla da bilinen Genel Karargah Tabyası Mezarlığı'nın aralarında bulunduğu mütareke yıllarında oluşturulan 8 Fransız mezarlığı, 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması'nın ardından Fransız Ulusal Mezarlığı'nın bulunduğu Morto Koyu'na nakledildi.
Gelibolu Yarımadası'ndaki kalede Tarihi Alan Başkanlığınca 7 yıl önce başlatılan proje çalışmalarında, yapının dönemsel gelişiminin yanı sıra Çanakkale Muharebeleri'ne ışık tutabilecek bulgular tespit edildi. Arşiv fotoğraflarından da varlığı bilinen İtilaf Devletleri'ne ait mezarlığın kapsadığı alanda çalışmalar hassasiyetle sürdürüldü.
Çanakkale Arkeoloji Müzesi denetimindeki arkeolojik saha araştırmalarında, tarihi görsellerle konumu örtüşen mezar alanlarında bir taşın yanında, şu ana kadar birinin kimlik bilgileri tespit edilmiş 17 askere ait iskelet kalıntılarına rastlandı. Bu mezarlardaki haç, yüzük, mezar levhası, mezar taşı buluntuları ile tarihi belgeler ve fotoğraflardan, iskeletlerin 1915'te Çanakkale Muharebeleri sırasında güney cephesinde hayatlarını kaybeden Fransız askerlerine ait olduğu anlaşıldı.
Kara Savaşları'nın 107'nci yılı kapsamında, askerlerin mezarlarının törenle Fransız Ulusal Mezarlığı'na nakli gerçekleştirildi.
- "Bu topraklar huzurun, güvenin ve barışın toprakları olmuştur"
Seddülbahir Kalesi'nde düzenlenen törende konuşan Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, bu yapının Çanakkale Savaşları'nın gazi kalelerinden olduğunu söyledi.
Türk milletinin bu topraklarda büyük bir vatan müdafaası yaparak "Çanakkale geçilmez." diye bütün dünyaya ilan ettiğini belirten Kaşdemir, "Bugün artık bu topraklarda savaş yok. Bu topraklar huzurun, güvenin ve barışın toprakları olmuştur. Tarihi Alan Başkanlığı olarak Gelibolu Yarımadası'nda, Çanakkale destanının yazıldığı bu topraklarda ecdadımızdan bize yadigar kalan ne varsa restore edip, ayağa kaldırıp ziyarete açmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz." ifadelerini kullandı.
Kaşdemir, bu kalede çok özenli bir restorasyon çalışması başlattıklarını anlattı.
Tespit ettikleri mezarlardan dolayı çalışmayı daha da özenli hale getirdiklerini bildiren Kaşdemir, şu bilgileri paylaştı:
"Yaptığımız araştırma çalışmaları sonrasında bu mezarların ve bu kemiklerin Çanakkale Savaşları sırasında ölen Fransız askerlerine ait olduğunu tespit ettik. Bu kemikleri derhal muhafaza altına aldık. Hem Fransız yetkililer hem de Türk Dışişleri Bakanlığı yetkilileri ile temasa geçtik. Bu kemikleri koruyarak bugüne kadar geldik. Gerek dinimizde gerek Türk örf ve adetlerinde gerek Türk kültüründe ölüye saygı, ölülere saygı duymak vardır. Aynı zamanda Gazi Mustafa Kemal Atatürk 1934 yılında Anzak annelerine hitaben yazdığı mektupta, bu topraklarda hayatını kaybeden yabancı askerlerin artık bu toprakların evlatları olduklarını ve bu topraklarda huzur içinde uyuyacaklarını ifade etmiştir. Biz de Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu duygularla çalışmalarımızı devam ettirdik. Bugün Fransız askerlere ait olan naaşları ve kemikleri Fransız yetkililere teslim ediyoruz."
Fransa'nın Ankara Büyükelçiliği Savunma Ataşesi Albay Philippe Boulogne ise Fransız komutasında Çanakkale'de savaşlara katılan yaklaşık 10 bin askerin Gelibolu'da hayatını kaybettiğini belirtti.
Boulogne, Fransız askerlerinin cesaretleri ve fedakarlık anlayışlarının asla unutulmayacağını dile getirerek, "Burada aynı muharebelerde hayatlarını yitiren Türk askerlerini de saygıyla anıyoruz. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Çanakkale Savaşları ve Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığına bu törene katkılarından dolayı bilhassa şükranlarımızı sunarız." dedi.
- Fransız Ulusal Mezarlığı'ndaki tören
Kaledeki törenin ardından Fransız Ulusal Mezarlığı'ndaki programa geçildi.
Fransa'nın Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Mathilde Grammont, defin töreni öncesi yaptığı konuşmada, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün "Bu memleketin toprakları üzerinde kanlarını döken kahramanlar. Burada bir dost vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz." sözünü anımsattı.
Ankara Ulus Kilisesi Rahibi Peder Alexis Doucet tarafından yönetilen tören sırasında, Fransız askerlerin Birinci Dünya Savaşı sırasında yaptıkları fedakarlıklar anıldı.
Kimliği tespit edilen Birinci İstihkam Alayı 5/15 Bölüğüne bağlı Onbaşı Paul Roman ile diğer 16 askerin iskeletleri, buradaki mezarlara gömüldü.
Törene, Savunma Ataşesi Albay Boulogne, Yarbay Philippe Riols De Foncalere ile diğer ilgililer katıldı.