Mısır, gıda sektörü, hayvancılık, endüstriyel ürünler ve biyoyakıt gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Başta yem ve nişasta ve nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretimi başta olmak üzere çok geniş kullanım alanına sahiptir.
Mısırın yüzde 80’i yem amaçlı kullanılıyor
Türkiye’de piyasaya arz edilen mısırın yaklaşık yüzde 80’i yem amaçlı kullanılmaktadır. Mısır ve türevlerinin tedariki, özellikle beyaz et ve yumurta başta olmak üzere hayvansal gıda üretimi açısından önem arz etmektedir.
Mısırda kendine yeterlilik yüzde 85.8
Son 5 yılda mısır üretimi yaklaşık yüzde 50 oranında artmıştır. TÜİK 2023 yılında 9 milyon ton olan üretimin 2024 yılında yüzde 5.6 oranında düşerek 8,5 milyon ton olarak gerçekleşeceğini tahmin etmiştir. 2022/23’de mısırda kendine yeterlilik yüzde 85.8’e yükselmiştir.
En çok mısır üretimi Konya’da
Üretimde yüzde 23’lük payla Konya ilk sırada gelmekte; bu ili Şanlıurfa (yüzde 12), Adana (yüzde 11), Mardin (yüzde 7), Karaman (yüzde 6) izlemektedir. Üretimin yaklaşık yüzde 58’i bu 5 ilde yapılmaktadır.
Son 26 yılda 37 milyon ton mısır ithal edildi
Üretimin tüketime yetmemesi nedeniyle mısırda önemli miktarda ithalat yapılmaktadır. Son 26 yılda Türkiye, 37 milyon ton mısır ithal etmiş ve bu ithalat için yaklaşık 8,8 milyar dolar harcamıştır. İthalatın yaklaşık yüzde 90’ı Rusya ve Ukrayna’dan gerçekleştirilmektedir. 2023 yılında yapılan 1,9 milyon ton ithalatın yüzde 83’ü Rusya’dan, yüzde 12’si Ukrayna’dan yapılmıştır.
30 Nisan 2023 tarihine kadar mısır ithalatında gümrük vergisinin sıfır olması, 30 Nisan’da %130 olması ve dünyada mısır fiyatlarının gerilemesi ihtiyacın üzerinde ithalat yapılmasına yol açmıştır. Bu nedenle 2022 yılında ton başına 5.700 TL olan TMO mısır alım fiyatı 2023 yılında yüzde 5.3’lük artışla ton başına 6.000 TL olarak açıklanmıştır. Açıklanan fiyat hem TÜFE'nin hem de üretim maliyetinin gerisinde kalmış ve çiftçi çok büyük zarara uğramıştır.
Üreticinin fiyat beklentisi ton başına 8.500 TL
Farklı bölgelerde mısır üretimi yapan çiftçilerden alınan bilgiler doğrultusunda 2024 yılı için ton başına mısır üretim maliyeti 6.070 TL olarak hesaplanmış ve yüzde 40 çiftçi kârı ile üreticinin beklediği fiyat 8.500 TL olarak açıklanmıştır.
Çiftçinin bir ton mısır için maliyeti 6 bin lira civarında. Verime bağlı olarak bu rakam bazı yerlerde 7 bin liraya kadar çıkıyor. Çiftçinin TMO'dan beklentisi bu yıl için ton başına 8 bin 500 liraydı. Mısırda sezon kötü açılmış, daha sonra fiyatı 9 bin liraya kadar çıkmıştı. Ama iktidar aldığı tüm kararları bir kenara koyarak gümrüğü yüzde 5'e indirip mısır alımı için düğmeye bastı. Bu karar, çiftçinin 9 bin liraya sattığı mısırın fiyatının bir anda ton başına 1000-1500 lira düşmesi demek. Mısır üreticisi ithalatla terbiye ediliyor ya da bile bile zarar ettiriliyor. Bu karar çiftçiye doğrudan darbedir. TMO acilen mısır alım fiyatını açıklamalı ve bu rakam en az 8 bin 500 lira ve üzerinde olmalı.
Mısır üretiminin sürdürülebilirliği için öneriler şöyle sıralanabilir:
ü Fiyat belirsizlikleri çiftçiler açısından planlama ve sonraki yıllarda yapacakları ekim durumunu belirlemektedir. Ayrıca çiftçinin ürününü piyasanın bile altında kalan fiyatlarla satmasına neden olmaktadır. TMO, çiftçinin zarar etmemesi için üretim maliyetini dikkate alarak acilen mısır alım fiyatını açıklamalıdır.
ü Buğday ve arpa alımlarında olduğu gibi mısırda da ilave üretim primi uygulamasına geçilmelidir.
ü Halen kg başına 10 kuruş olan fark ödeme desteği en az 50 kuruşa yükseltilmelidir.
ü Yapılan zamlar göz önünde bulundurularak mazot ve gübre destekleri yeniden belirlenmelidir.
ü Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında mısır ithalatı durdurulmalı, talepler dünya fiyatıyla yurt içinden sağlanmalıdır.
ü Rekoltenin gıda güvencesini tehlikeye sokacak seviyeye düştüğü durumlar hariç, mısır ithalatında gümrük vergisi düşürülmemeli; yerli üretim korunmalıdır.