Mısır, başta yem ve nişasta ve nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretimi başta olmak üzere
çok geniş kullanım alanına sahiptir. Dünyada 2022/23 sezonunda üretimi 1,15
milyar ton olan mısırda, ekim alanında Çin, üretimde ise ABD ilk sırada gelmektedir.
Haziran 2023 itibariyle Brezilya en büyük ihracatçı iken, Çin en büyük ithalatçıdır.
Ülkemizde mısırın yüzde 83’ü yem sanayiinde kullanılmaktadır. Son 5 yılda
yaklaşık yüzde 50 artan mısır üretimi 2022 yılı itibariyle 8,5 milyon tondur. TÜİK
2023 yılında da üretimin 8,5 milyon ton olarak gerçekleşeceğini tahmin etmiştir.
Üretimde yüzde 24’lük payla Konya ilk sırada gelmekte; bu ili Adana, Şanlıurfa,
Mardin, Karaman izlemektedir. Üretimin yaklaşık yüzde 57’si bu 5 ilde
yapılmaktadır.
Üretimin tüketime yetmemesinden dolayı mısırda önemli miktarda ithalat
yapılmaktadır. İthalatın yaklaşık yüzde 90’ı Rusya ve Ukrayna’dan
gerçekleştirilmektedir. 2022 yılında ithal edilen yaklaşık 3 milyon ton mısır karşılığı
1 milyar; 2023 yılının ilk 6 ayında ise 1,5 milyon ton ithalat yapılarak 459 milyon
Doları bedel ödenmiştir. Son 1,5 yılda gerçekleşen ithalat 4,5 milyon tonu
bulmuştur.
30 Nisan 2023 tarihine kadar mısır ithalatında gümrük vergisinin sıfır olması ve
dünyada mısır fiyatlarının gerilemesi ihtiyacın üzerinde ithalat yapılmasına yol
açmıştır. Nitekim 2022 yılında yapılan ithalatın ortalama fiyatı 346 $/Ton iken, 2023
yılının ilk 6 ayında fiyat 305 $/Ton’a gerilemiştir. Bunun yanı sıra 2022/23
sezonunda 12 milyon ton ithalat yapılmış olması, özel sektörün buğday talebini ve
fiyatları düşürmüş, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) piyasaya müdahale ederek
depolarını doldurması, mısır fiyatlarını önceki yılın alım fiyatlarının da altına
düşürmüştür. Öte yandan Hatay yöresinde depremden etkilenen fabrikaların ürün
alacak seviyeye gelmemesi de yöredeki mısır üreticilerini endişelendirmektedir.
Tüm bu sebeplerden dolayı piyasada mısır fiyatları ton başına 5.000-5.500 TL
arasında işlem görmektedir.
2022 yılında TMO mısır alım fiyatını 22 Ağustos 2022 tarihinde ton başına 5.700
TL olarak açıklanmıştı. Bu yıl da 22 Ağustos 2022 tarihinde yüzde 5,3’lük bir artışla
ton başına 6.000 TL olarak açıkladı. Oysa TÜFE'deki artış 2023 yılı Temmuz
ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 47,8 ve on iki aylık ortalamalara göre
yüzde 57,5 olarak gerçekleşmişti. TMO’nun açıkladığı fiyat zaten ton başına 6.000
liranın üzerinde olan üretim maliyetinin gerisindedir. Öte yandan daha önce de
belirttiğim gibi 2023 yılının ilk 6 ayında mısır ithalat fiyatı 305 $/Ton civarındadır.
2
Bu fiyat bugünkü Dolar kuru ile 8.250 TL’nin üzerindedir. Yerli üretime ise biçilen
değer 6.000 Liradır. Üretiminin sürdürülebilirliği için bu fiyatın mısır üreticisinin
gelirini koruyacak biçimde acilen revize edilmesi gerekmektedir. Üreticiler fiyatın
ton başına TL’nin 7.500 liranın üzerine çekilmesini beklemektedirler.
Mısır üretiminin sürdürülebilirliği için çiftçi temsilcileri tarafından da dile
getirilen öneriler şöyle sıralanabilir;
ü TMO, çiftçinin zarar etmemesi için üretim maliyetini dikkate alınarak mısır alım
fiyatını acilen revize etmelidir.
ü Buğday ve arpa alımlarında olduğu gibi mısırda da ilave üretim primi
uygulamasına geçilmelidir.
ü Halen kg başına 3 kuruş olan fark ödeme desteği artırılmalıdır.
ü Yapılan zamlar göz önünde bulundurularak mazot ve gübre destekleri
yeniden belirlenmelidir.
ü Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında mısır ithalatını durdurulmalı, talepler
dünya fiyatıyla yurt içinden sağlanmalıdır.
ü Mısırdan üretilen yem hammaddeleri olan DDGS ve mısır kepeğinde yüzde 18
KDV oranı sıfırlanmalıdır.
ü Rekoltenin gıda güvencesini tehlikeye sokacak seviyeye düştüğü durumlar
hariç, mısır ithalatında gümrük vergisi sıfırlanmamalı; yerli üretim
korunmalıdır.
Mısır Üretiminde İllerin Payı (2022)
Sıra İller Üretim (Bin ton) Payı (%)
1 Konya 2.044 24,0
2 Adana 888 10,5
3 Şanlıurfa 871 10,2
4 Mardin 569 6,7
5 Karaman 451 5,3
Türkiye Toplamı 8.500 100,0
Mısır İthalatı ve Ortalama Birim Fiyatı
Yıllar Miktar (Ton) Değer (Dolar) Fiyat ($/Ton)
2022 2.983.950 1.032.684.145 346
2023* 1.505.320 458.974.210 305
*Ocak-Haziran ayları toplamı