Bugün burada hayvan sağlığı alanında yaşadığımız ve hem hayvan
sağlığına hem de toplum sağlığına zarar veren bir konuda
yapacağımız açıklama için bir araya geldik.
Bir süreden beri petshoplarda yani evcil küçük hayvanlar için mama
ve aksesuar satan, açmak ve işletmek için özel bir eğitim
gerektirmeyen işletmelerde, kanunlara aykırı olarak ‘’Veteriner tıbbi
ürünler’’ yani ‘’Hayvan sağlığı ilaçları’’ satıldığının duyumlarını
alıyorduk. Özellikle antiparaziter ilaçlar yani barsak parazitleri
olarak da ifade edilebilecek iç parazitler ve pire-kene gibi dış
parazitleri engelleyecek ilaçların petshoplarda yoğun olarak
satıldığı şikayetleri tarafımıza ulaşmaktaydı.
Önce ilacın bir tanımını yapmak isteriz; canlı hücre üzerinde
meydana getirdiği etki ile bir hastalığın teşhis ve tedavisini veya bu
hastalıktan korunmayı mümkün kılan kimyasal preparatlara ilaç
denir.
İnsan ya da hayvan fark etmeksizin ilaç önerebilmek için önce
canlının hasta olup olmadığı tespit edilir, hasta ise hastalığının ne
olduğu ve hangi ilacı hangi dozlarda kullanacağı tespit edilir. Birçok
ilaç uygun hastalıkta uygun dozlarda ya da doğru hayvan türlerinde
kullanılmadığı takdirde kolaylıkla zehir haline gelebilmektedir, hatta
uygun dozda kullanıldığında bile hastanın duyarlılığı varsa yan
etkiler oluşturabilmektedir.
Bu nedenle, ilaç önerebilmek için mutlaka ‘’Hekim’’ diplomasına
sahip olmak gerekir.
Ne yazık ki petshoplar, hem de oldukça fazla sayıda petshop adeta
Veteriner Hekimliği eğitimi almışçasına,
hasta sahiplerinin isteği üzerine ilaç satmakta, doz ve kullanım şekli
önermekteler. Hatta bunu yaparken Veteriner Hekim önerilerini
değersizleştirmekte, Veteriner Hekimlerin sadece kazanç kaygısı ile
ilaçları yüksek fiyatlarla sattıklarını iddia etmekte, yasa dışı bir
kazanç elde ederken aynı zamanda hayvan sağlığını ve halk
sağlığını riske atmakla kalmayıp toplumun bir meslek grubuna karşı
güveninin sarsılmasında pervasızca rol oynamaktalar.
Peki bu durum nelere yol açıyor:
Her şeyden önce bir suç işleniyor çünkü veteriner hekim dışında
birinin, hayvana tıbbi ya da cerrahi müdahalede bulunması hayvan
sağlığını ve Veteriner Hekimliği hizmetlerini düzenleyen 6343 sayılı
“Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri
Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair
Kanun” ve 5199 sayılı “Hayvanları Koruma Kanunu” kapsamında
suçtur.
Verilen ilaçlar nedeniyle hayvanlar hastalanmakta, birçok
meslektaşımızın verdiği bilgiye göre ölüme kadar varan yan etiler
görülmekte yani aslında kasten hayvan öldürme suçu
gerçekleşmektedir.
Kullanılan ilaçlar nedeniyle koruyucu hekimlik hizmetleri de
aksamaktadır. İnsanlar için de risk olabilecek zoonotik yani
hayvandan insana bulaşan hastalıkların önlenmesinde, bilinçsiz ilaç
kullanımı büyük risk teşkil etmektedir.
Tıbbi ürün yerine bitkisel kaynaklı ürünler de satılmakta, bu ürünler
koruyucu özellik taşımamakta, ancak hasta sahiplerimiz önlem
aldıklarını düşünmekte, halkımız bu anlamda hem yanıltılmakta
hem de boş yere para harcamaktalar.
Petshoplar ya da internetten alınan ürünlerin gerçek mi sahte mi
olduğu bilinmemekte, yaşanan sağlık sorunlarında muhatap
bulunamamaktadır.
Bazı petshoplarda aşıların gereksiz olduğu söylenmekte, aşı
uygulama zamanları ile ilgili yanlış bilgiler verilmekte, hatta
teşhisler konulup tedaviler önerilmektedir.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde üç hekimlik dalı vardır, insanlar
için tıp hekimliği ve dişhekimliği, hayvanlar için Veteriner Hekimliği.
Bunun dışında hiç kimsenin sağlık hakkında görüş bildirme, tanı,
tedavi yetkisi yoktur.
Veteriner Hekim olmayan kişilerin bu uygulamaları antimikrobiyal
direnç başta olmak üzere, ilaç kaynaklı çevre sorunlarına,
hayvanların daha çok hastalanmasına ve ölümüne neden
olmaktadır.
Veteriner tıbbi ürünlerin toptan satışı Tarım ve Orman
Bakanlığı'ndan ruhsat almış Veteriner Ecza Depoları ve Sağlık
Bakanlığı'ndan ruhsatlı Ecza Depolarında, perakende satışı ise,
tedavinin bir parçası olarak muayenehane, poliklinik ve hayvan
hastanelerinde ve Veteriner Tıbbi Ürün satış ruhsatı almış
eczanalerde Veteriner Hekim reçetesi ile yapılabilir. İnternet de
dâhil olmak üzere belirtilen yerler dışında veteriner tıbbi ürünler
asla ve asla satılamaz, bu durum kanunlara aykırıdır.
Tabii burada şunu da belirtmek isteriz, Veteriner Hekimlerin
hastalarına önerdikleri ya da tedavisi için verdikleri her ilaç 2018
yılından beri e-reçete sistemine
kayıt edilmekte, olağan denetimlerde, en küçük aksaklıkta veteriner
hekimlere 73 bin liradan başlayan cezalar kesilmektedir. Bir
hekime, zaten yetkisi olan bir konuda, sadece Bakanlık talimatına
uymadığı için böyle haksız bir ceza kesilirken, herhangi bir eğitimi
olmayan ve mesleği esnaflık olan bir kişinin denetlenmediği için
halk sağlığını ve hayvan sağlığını bu kadar riske atması ve bu
durumun cezasız kalması asla kabul edilemez.
Biz de Bursa Veteriner Hekimler Odası olarak kabul etmedik ve
geçtiğimiz aylarda değişik zamanlarda Bursa’nın değişik yerlerinde
hasta sahibi gibi küçüklü büyüklü birçok petshoptan alışveriş
yaptık. Dilediğimiz ürünü değişik fiyatlardan yasak olduğu halde
satın alabildik.
Aldıktan sonra Bursa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne şikayetçi
olduk, denetimleri yapıldı ve 73 bin lira ile 146 bin lira arasında
değişen miktarlarda cezalar kesildi.
Bizim şikayetçi olduğumuz petshoplarla birlikte yapılan
denetimlerde 1 milyon 335 bin 41 lira idari para cezası kesildiğini
Bursa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi sitesinde yayınlandı.
Bursa’daki bu durum aslında tüm Türkiye’de aynı. Asıl amacımız
petshoplara bu ilaçları kimin verdiğini bulabilmek. Bu nedenle Tarım
ve Orman Bakanlığı’na çağrılarımızı yineliyoruz:
- Bakanlık’ta daha fazla sayıda Veteriner Hekim istihdam edilmeli
çünkü devletin asli görevi denetimdir,
şu anda çok iyi biliyoruz ki meslektaşlarımız yetişemedikleri için
görevlerini yapamıyorlar
- Son zamanlarda Türkiye’de spot ilaç ve sahte ilaç piyasası oldukça
hareketli, ne yazık ki Veteriner Hekimlere çok ağır para cezaları
getiren, 2018 yılından beri uygulanması mümkün olmadığı
ispatlanmış bir talimatla işletilen e-reçete uygulaması bu durumu
daha da artırdı, hayvan sağlığı ilaçlarına bir an önce “Karekod”
sistemi getirilmeli
- Tarım ve Orman Bakanlığı hayvan sağlığı ilaçlarında “Serbest
Piyasa Ekonomisi”nden vazgeçmeli, hayvan sağlığı ilaçları fiyatları
aynı Sağlık Bakanlığı’nda olduğu gibi Tarım ve Orman Bakanlığı
tarafından belirlenmeli ve Sağlık Bakanlığı’nda insan ilaçlarında
olduğu gibi ‘’etiket fiyatından satış zorunluluğu’’ getirilmeli
- Sahada uygulanmasının mümkün olmadığı ortaya çıkmış e-reçete
uygulaması kaldırılarak, hayvansal gıdada kalıntı bırakan ilaçların
takip edilebileceği daha etkin ve kolay kullanılabilen, sürdürülebilir
sistemler oluşturulmalıdır.