Bursa'da, Uludağ'ın etekleri ile vadileri arasında sıkışıp kalan köylere zamanında 'kızık' adı verildi.
Bu köyleri birbirinden ayırt etmek için, fidye veren köye Fidyekızık, dereye yakın olan köye de 'Derekızık' gibi isimler konuldu. Cumalıkızık köyüne 'Cumalı' isminin verilmesi ile ilgili iki rivayet bulunuyor.
Birincisi, buranın eskiden çevre köylerden cuma namazlarına topluca gidilen köy olması, ikincisi de Osman Bey'in bu köyü bir cuma günü kurmuş olmasıdır. Cumalıkızık, Osmanlı Devleti'nin Bursa'da yerleştiği ilk bölgelerden biri. Osmanlı sivil mimarisinin en muhteşem örneklerini günümüze ulaştıran köyde, Osmanlı dönemi evleri bulunmaktadır. Yıldırım ilçesindeki Cumalıkızık'ın tarihi 700 yıl öncesine dayanmaktadır. Ağaç, kerpiç ve moloz taştan yapılan evleri genellikle 3 katlı, üst katlardaki pencereleri, cumbalı veya kafeslidir. Beyaz, sarı, mor ve mavi renklerle boyalı olan Cumalıkızık evlerinin giriş kapılarında yer alan tokmaklar ve kulplar dövme demirden yapılmıştır. Sokaklarının dar, kaldırımsız ve taş döşemeli olması da bu köyün en büyük karakteristik özelliklerindendir.
Uludağ'ın eteklerindeki Cumalıkızık, doğal güzellikleriyle de ünlü. Yeşil alanlar ve dağ manzarası nedeniyle, turizm açısından oldukça aktif. 2014 yılında Bursa ile UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınan bu tarihi köyde, yerel el sanatları, köy pazarları ve organik ürünlerin satıldığı stantlar mevcut. Yöre halkı, köy kahvaltıları ve yöresel yemeklerle turistlere hizmet verirken her yıl yapılan 'Ahududu Festivali' de büyük ilgi görüyor.
HAFTA SONLARI 8 BİN KİŞİ GEZİYOR
Toplam 15 köy kadınının çalıştığı, Cumalıkızık Kadınları Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nde kadınlar, ellerinin değdiği her şeyi birer lezzete dönüştürüyor. Mantı, erişte, tarhana ve gözleme gibi yöresel ürünler üreten kadınlar, aynı zamanda topladıkları ahududu ile böğürtlenlerin suyunu ve reçelini yaparken, hem ev ekonomilerine katkı sağlıyor hem de hayattaki sosyal rolünü güçlendiriyor. 220 haneden oluşan ve 750 kişinin yaşadığı yerleşim yerinde, 170'e yakın bina tescilli, yarısı ise restore edildi. 60'ın üzerinde evde ticaretin yapıldığı Cumalıkızık'ı, hafta içi her gün en az 3 bin, hafta sonları ise 8 bin kişi gezerek, tarihe yolculuk yapıyor.
YILDIRIM BELEDİYESİ ÖZEL OLARAK İLGİLENİYOR
Yıldırım Belediyesi, Cumalıkızık köyünü sıfır atık köyüne dönüştürmek için çalışmalar yürütüyor. Belediye ayrıca Güney Marmara'daki kadın kooperatiflerine hitap edecek Gülçiçek Hatun Üst Birliği'ni de Cumalıkızık köyünde hizmete açmaya hazırlanıyor.